×
العربية english francais русский Deutsch فارسى اندونيسي اردو

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته.

الأعضاء الكرام ! اكتمل اليوم نصاب استقبال الفتاوى.

وغدا إن شاء الله تعالى في تمام السادسة صباحا يتم استقبال الفتاوى الجديدة.

ويمكنكم البحث في قسم الفتوى عما تريد الجواب عنه أو الاتصال المباشر

على الشيخ أ.د خالد المصلح على هذا الرقم 00966505147004

من الساعة العاشرة صباحا إلى الواحدة ظهرا 

بارك الله فيكم

إدارة موقع أ.د خالد المصلح

/ / علماء در بین نقش مطلوب ( خواسته شده) و نقش غایب؛

مشاركة هذه الفقرة WhatsApp Messenger LinkedIn Facebook Twitter Pinterest AddThis

سپاس  و ستایش  از آن الله، یگانه پرودگار  جهانیان است  و سلام  و درود خداوند بر مایه  رحمت  جهانیان، پیامبرمان محمد و خاندان ایشان و همه  اصحابش باد.اما بعد: شخصی که کمترین  آگاهی از دین اسلام داشته باشد از جایگاه رفیع علماء  و مقام والای آنان  نیز  مطلع است چرا که فضیلت ها ی آنان در قرآن و سنت به وفور ذکر شده است و آنان به تعبیری  واسطه  تبلیغ  شریعت در بین  خداوند  متعال  و بندگان  هستند؛ سفیان  بن عیینه رحمه  الله می گوید: ( بامنزلت  ترین انسان ها از میان مردم کسانی هستند  که در بین خداوند  و بندگانش می باشند(یعنی: مسئولان  تبلیغ  شریعت هستند) و آنان  پیامبران  و علماء می باشند). علماء جانشینان پیامبران در امت  های شان و وارثان  علم شان می باشند که هر کوچک و بزرگ و مرد وزن و حاکم  و محکوم،  نیازمند آنان هستند زیرا با اصلاح  شدن علماء و اجراکردن  نقش های شان اعم از نصیحت و بیان حقیقت  که خداوند بر آنها واجب کرده است دنیا و آخرت  مردم  سامان  می یابد و از اینرو  گقته  شده است: لغزش عالم  به سان غرق شدن کشتی است که علاوه  بر خود مردم زیادی را هم غرق  می کند. خداوند  متعال پیمان "بیان حقیقت و عدم پنهان کردن آن" را از علماء  گرفته و می فرماید: (وإذ أخذ الله ميثاق الذين أوتوا الكتاب لتبيننه للناس ولا تكتمونه فنبذوه وراء ظهورهم واشتروا به ثمنا قليلا ۖ فبئس ما يشترون)يعنى: ( و هنگامی که خداوند از کسانی که به آنها کتاب  داده شده است پیمان گرفت که باید کتاب را برای مردم  توضیح  دهید  و آن را پنهان  نکنید  ولی آنها آن را پشت سر خود نهادند  و به بهای  ناچیزی  فروختند؛ چه چیز بدی را خریدند) آل عمران/١٨٧ و علاوه  بر آن کسانی را که دستورات  خداوند را پنهان  می کنند  و به مردم ابلاغ  نمی نمایند  را مورد  نکوهش  قرار داده فرموده  است: ( ومن أظلم ممن كتم شهادة عنده من الله ۗ وما الله بغافل عما تعملون)يعنى: ( کیست ستمگرتر از آنکه  گواهی الهی ای که نزد او است را پنهان کند؟ و خداوند از آن چه که می کنید  بی خبر نیست)البقرة/١٤٠  و همچنين  ميفرمايد: (إن الذين يكتمون ما أنزلنا من البينات والهدىٰ من بعد ما بيناه للناس في الكتاب ۙ أولٰئك يلعنهم الله ويلعنهم اللاعنون) يعنى: ( کسانی که دلایل  واضح، و هدایتی را که نازل نموده ایم  پس از آنکه برای مردم در کتاب بیان کرده بودیم پنهان می کنند بی تردید  خداوند  و نفرین کنندگان  آنها را نفرین  می کنند) البقرة/١٥٩ وجوب بیان  شریعت و نصیحت  امت در دوران ظهور  فتنه ها که حق و باطل به هم می آمیزند و راه های هدایت  مبهم می گردند و مردم راه هوا و هوس می پویند و حقیقت  برای جوینده  اش پنهان می گردد موکدتر از هر زمان دیگر می باشد و به  همین  دلیل است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فتنه ها را به شب بسیار تاریک توصیف  کرده و می فرماید: ( بادروا بالأعمال فتنا كقطع الليل المظلم: يصبح الرجل‏ مؤمنا و يمسي كافرا، و يمسي مؤمنا و يصبح كافرا، يبيع أحدهم دينه بعرض من الدنيا) یعنی: ( پیش  از آنکه  فتنه  هایی  همچون  پاره های شب بسیار  تاریک  پدید آیند  فرصت را برای انجام  کارهای  شایسته  غنیمت  بشمارید  زیرا-در دوران ظهور  فتنه ها- انسان، صبح مؤمن  است و شب کافر می شود و شب کافر است و روز  مؤمن می گردد  و دین خود را به کالایی  از دنیا  می فروشد) صحیح مسلم حدیث(١٦٩) از ابوهريرة  رضي  الله  عنه؛ امت اسلام  در طول تاریخ  خود بحران ها و فتنه های سخت و متوالی  را پشت سر نهاده  و خداوند  متعال به اقتضای عدلش،  علمای ربانی  و فاضل  و خیرخواهی  برای آنها  مقدر نموده  است تا توسط  آنان  امت را نجات دهد لذا تاثیر علماء و نقش آنان  در برون رفت امت، از امواج  متلاطم  فتنه ها و بحران ها کاملا  مشهود  و مشهور  است زیرا به همراه  آنان مشعل های هدایتی از مفاهیم  قرآن و سنت وجود دارد که خداوند  متعال توسط  آنان مردم را  از تاریکی  ها بسوی روشنایی  سوق  می دهد و رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم بشارت داده است که این امت همواره با عزت و مجد و عظمت باقی  خواهد  ماند  و همیشه  تعدادی  خواهند  بود  که  دستورات شریعت  را برپا  خواهند داشت بطوریکه  در صحیح  بخاری حدیث (٦٧٦٧) و در صحیح مسلم حدیث ( ٣٥٤٥) از مغیره و دیگر صحابه  رضی  الله  عنهم  روایت  شده است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( لايزال  طائفة  من أمتي  ظاهرين  حتي  ياتيهم امرالله  و هم ظاهرون) یعنی: ( همواره  گروهی از امت من- بر مخالفان خود- غالب و پیروز هستند و پیروزی آنان تا فرا رسیدن  روز  قیامت  ادامه  خواهد  داشت)  و اهل علم، سرآمد این گروه غالب  و یاری شده از سوی خداوند می باشند. امت اسلام در دوران  کنونی  حساس ترین و خطیرترین مراحل  خود را در شرق  و غرب  زمین  سپری  می کند و بیش از همه دوران ها  نیازمند  علمای  ربانی و فاضل و خیرخواه است تا آنها را نسبت به خطراتی  که تک تک افراد  امت را تهدید  می کنند  آگاه  بسازند  و با بهره  گیری  از مبانی  قرآن و سنت  راه  برون  رفت از بحران را نشان  دهند زیرا  کشتی  دین تنها با رهبری آنها جریان می یابد و به هدف  می رسد. امت اسلام در شرایط  کنونی بیش از هر موقع  دیگر  نیازمند فرزندان دلسوز و خیرخواهش است تا با تلاش شان مایه  پیشرفتش شوند. آیا در شرایط سخت و بحرانی تاریخ  امت مان منطق اجازه می دهد تا سواره،  پیاده  شود و اهل علم و خیر، میادین بیان و اثرگذاری  و اصلاح را ترک کنند؟ بلکه هر فرد عالم و دلسوز باید به هر طریق  ممکن که می تواند  اعم از گفتار  و پیشنهاد و عمل، در نصیحت  و پیشرفت  امت  سهیم  باشد و در حرکت خویش اخلاص  و علم و جدیت و مهارت را لحاظ کند زیرا  یاری  کردن دین خداوند  متعال  بر همه  مؤمنان  واجب  است؛ خداوند  می فرماید: (يا أيها الذين آمنوا إن تنصروا الله ينصركم ويثبت أقدامكم) يعني: ( ای مؤمنان، اگر- دین- خداوند  را یاری  کنید  خداوند  شما را یاری  می کند و گام های تان را- در پیمایش  مسیر هدایت- استوار  می نماید) محمد/۷ یکی از الطاف  خداوند  متعال  بر بندگانش  این است  که یاری  کردن  دینش  حد و مرز  مشخصی  ندارد  بلکه هر یک از ما با پایداری بر دین  خود و رعایت  حلال  و حرام در زندگی  اش  سهمی  در یاری  کردن  دین  خداوند  پیدا  می کنیم  لذا  عملکرد هیچ  احدی  را در این راستا  نباید به دیده تحقیر نگریست زیرا در صحیح  بخاری از ابوهريرة رضی الله  عنه روایت شده است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم فرمود: ( إن العبد  ليتكلم  بالكلمة  كن رضوان  الله  لا يلقي  لها  بالا  يرفعه  الله  بها  درجات) يعنى: ( همانا  بنده  سخنی  را در راستای  خشنودی  خداوند  به زبان  می آورد  و به آن اهمیت  نمی دهد  اما خداوند مقام و منزلت او را  به سبب  همین سخن چند درجه  بالا  می برد) بنابراین  هر تلاش  و کوششی که در راستای  خدمت  به دین انجام بگیرد سودمند است  حتی اگر  در چشم  مردم اندک  و ناچیز  به نظر  برسد؛ امام بخاری در صحیح  خویش حدیث (٢٦٨١) روایت می کند: هنگامی که سعد بن ابی  الوقاص رضی  الله  عنه خود را برتر  از سایر صحابه رضی الله عنهم پنداشت،  رسول الله  صلی  الله  علیه  وسلم به ایشان  فرمود: ( هل تنصرون  و ترزقون إلا  بضعفائكم؟) يعنى: ( آیا  غیر از این است که شما به سبب ضعیفان  تان پیروز  می شوید و روزی  می خورید؟) و در سنن نسائی حدیث( ٣١٢٧) وارد شده است: ( إنما  ينصر  الله  هذه  الأمة  بضعيفها بدعوتهم  و صلاتهم  و اخلاصهم) یعنی: (خداوند  این امت را تنها  با دعاء  و نماز و اخلاص  ضعیفانش  پیروز  می کند) و در منبع سابق حدیث(۳۱۲۸)  با این لفط وارد شده است: ( أبغوني  الضعيف  فإنكم  إنما  ترزقون  و تنصرون  بضعفائكم) یعنی: ( مرا در راستای  کمک  به مستضعف  یاری  کنید( آنها را به من بشناسانید تا به آنها کمک کنم) زیرا شما تنها به سبب مستضعفان  تان روزی  می خورید  و یاری  می شوید) پیروزی  اهل علم در نقش های خویش  و در نجات دادن  امت از غل و زنجیر فتنه  ها و بحران ها و سیر رو به جلو در راستای تحقق  اهداف تنها با اسبابی که کشتی امت را از  امواج  سیاه و متلاطم فتنه ها عبور دهد  محقق می شود زیرا کشتی  بر خشکی  جریان  نمی یابد که این اسباب  مجموعه  ای از اعمال  صالح  اعم از توحید، اخلاص، یقین، پیروی  از  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم، پیشه  کردن  تقوی در خلوت و  جلوت، خیرخواه  بودن  برای  امت، خوش  اخلاق بودن، صبور بودن  و سایر  ویژگی  های  نیکویی که خداوند متعال پرهیزکارترین  بندگان  خود را بدانها دستور داده و با آنها توصیف  کرده است می باشد بطوریکه می فرماید: (خذ العفو وأمر بالعرف وأعرض عن الجاهلين)یعنی: ( ای پیامبر- گذشت- را پیشه  کار خود-کن و به کارهای  شایسته  دستور  بده  و از افراد  نادان  روگردانی نما) الأعراف/١٩٩ و خداوند  می فرماید: (وجعلنا منهم أئمة يهدون بأمرنا لما صبروا ۖ وكانوا بآياتنا يوقنون)يعنى: ( و -در امت آنها- پیشوایانی قرار دادیم  که به دستور  ما- مردم- را راهنمایی  می کردند  و این  به سبب  آن بود که شکیبایی ورزیدند و به آیات  ما یقین  داشتند)السجدة/٢٤ اهمیت و تاثیر اسباب مذکور برای بسیاری  از علمای دلسوزی  که دغدغه هدایت و اصلاح وضعیت  امت را دارند پوشیده  نیست اما یک سبب  مهم و اساسی  دیگر وجود دارد  که بسیاری  از اهل علم آن غافل  می باشند و این سبب از ارزش اسباب  ذکر شده در تحقق نقش خواسته شده از علماء که در راستای نجات امت از فتنه  ها و بحران ها می باشد  نمی کاهد  و آن  عبارت است از ارتباط  اهل علم  با یکدیگر  و سفارش  دادن  همدیگر  به تقوی و مزید  کارهای  شایسته و صبر و شفقت نسبت به یکدیگر. أهل علم نیاز مبرم به ایجاد پل های محبت و الفت و اخوت و مشورت  در بین خودشان  دارند  زیرا درصد  بالایی  از فرایند اصلاح  در جوامع  توسط اجرای همین  سبب محقق می شود و در شرایط  بحرانی تر  نیاز شدیدتری  به اجرای این سبب  احساس  می شود زیرا: معالجه بحران  هایی که امت اسلامی به آن مبتلا شده است فراتر از  تخصص و توان یک یا چند نفر می باشد زیرا  سلف  صالح  ما هنگام  مواجهه  با برخی  مسائل  می گفتند: اگر این مساله  بر سیدنا  عمربن  الخطاب  رضی  الله  عنه عرضه  میشد  جهت  پاسخگویی  به آن اهل بدر  را جمع  می کرد؛ آری؛ آنها حتی در مسائل  فردی هم با یکدیگر  به مشورت می پرداختند پس  چه برسد  به مسائل حساس تر و بحرانی تری که  حال و آینده  امت  را تحت  تاثیر  قرار  می دهند؛ آیا ممکن  است  چنین  مسائلی  با اقدام و نظر و پیشنهاد  یک نفر  حل شوند؟ ای کاش  می دانستم  که زره  چه  کسی به تنهایی  تاب مقاومت در مقابل هجمه  های  انبوه تیرهای فتنه را دارد؟ بنابراین تلاش  های هماهنگ  شده، اتحاد  صف، دوری  نمودن  از تکروی و عدم تحمیل دیدگاه های شخصی  بر دیگران از مهمترین  عوامل پیروزی  علماء در نقش های خودشان  و نجات  امت  از بحران  تلقی  می شود.پروردگارا مسیر هدایت  مان را به دل های مان  الهام  کن  و ما را از گزند  نفس های مان  مصون  بدار. دوم: بخش قابل توجهی از بحران  ها و فتنه  هایی  که امت  اسلام را در می نوردند  به سبب اختلافات  و تفرقه هائی  است که در داخل  امت  جریان  دارد  بطوریکه  شیخ  الاسلام  ابن تیمیه  رحمه  الله  می فرماید: ( تفرقه  ای که در بین علماء  و مشايخ و مسئولان و بزرگان  امت وجود دارد  موجب  تسلط  دشمنان   بر امت شده است) سوم: عاملی  که بر ضرورت  ارتباط داشتن علماء بایکدیگر در ایام فتنه و سفارش  دادن  همدیگر  به حق  و شکیبایی  تاکید  می کند  این است  که فتنه  ها  موجب دگرگون  شدن  قلب ها و سردرگمی  آنها از تشخیص  حق  می گردد  که در نتیجه منجر به تراوش  شبهات و فاصله  گرفتن آنان  از حق  و حقیقت  می گردد و به همین  علت  است  که  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فتنه  ها را به شب  بسیار  تاریک  تشبیه  کرده  و فرموده  است: ( بادروا بالأعمال فتنا كقطع الليل المظلم: يصبح الرجل‏ مؤمنا و يمسي كافرا، و يمسي مؤمنا و يصبح كافرا، يبيع أحدهم دينه بعرض من الدنيا) یعنی: ( پیش  از آنکه  فتنه  هایی  همچون  پاره های شب بسیار  تاریک  پدید آیند  فرصت را برای انجام  کارهای  شایسته  غنیمت  بشمارید  زیرا-در دوران  فتنه- انسان صبح مؤمن  است و شب کافر می شود و شب کافر است و روز  مؤمن می گردد  و دین خود را به کالایی  از دنیا  می فروشد) صحیح مسلم حدیث(١٦٩) از ابوهريرة  رضي  الله  عنه؛  و در سنن  أبوداود  حدیث (٣٧٠٦) فتنه  ها را با عبارت" صماء" یا کر و " عمياء" يا کور  توصیف کرده است زیرا  انسان  بهنگام  بروز  فتنه  ها از دیدن  حق نابینا  و از شنیدن  آن ناشنوا  می گردد. چهارم: با توجه  به  اینکه نصیحت و راهنمایی  امت  بر دوش أهل علم که وارثان  پیامبران  تلقی  می شوند است اینرو  بایستی  همانند  آنان  تمام  سعی و تلاش  خود را در راستای  رهنمون  ساختن  امت  بسوی خیر و بازداشتن  آنان  از شر مبذول کنند و دعوتگر  تنها با بذل  تلاش در راه  حق  و مشورت برادران ربانی و آگاهش می تواند  این مهم  را محقق  بسازد زیرا  خداوند  متعال  هنگام  تعریف  و تمجید  از مؤمنان ویژگی مشورت  را در آنان بیان کرده و می فرماید: (والذين استجابوا لربهم وأقاموا الصلاة وأمرهم شورىٰ بينهم ومما رزقناهم ينفقون) يعنى: ( - مؤمنان- کسانی هستند که- فراخوان-پرودگار شان را اجابت کرده اند و نماز را به پا می دارند  و- شیوه اجرای- کارهای شان در بین آنان-به صورت- مشورت است و از چیزهایی  که روزى  شان کرده  ایم- در راه خدا- انفاق  می کنند)الشوري/٣٨ با وجود اینکه  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  متصل به وحی الهی  بود و این امر بیانگر بی نیازی  ایشان در خصوص  مشورت  با مردم  است و از طرفی هم  خداوند متعال هدایت و یاری  ایشان  را  برعهده  گرفته بود  اما با این حال به ایشان دستور داد تا با اصحاب  خویش رضی  الله  عنهم  مشورت  نماید طوریکه  خداوند می فرماید: (وشاورهم في الأمر ۖ فإذا عزمت فتوكل على الله ۚ إن الله يحب المتوكلين) يعنى: ( و با آنها( صحابه رضی  الله  عنهم) مشورت  کن و هرگاه  تصمیم- به انجام کاری- گرفتی بر الله  توکل  کن؛ بی تردید  الله  توکل  کنندگان  را دوست  دارد)آل عمران/١٥٩  رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم به اندازه ای به این دستور  عمل  می کرد  تا جاییکه  ابوهريرة  رضی  الله  عنه  می فرماید: ( هیچ فردی را ندیدم  که به اندازه  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  با اصحابش  مشورت  کند)سنن ترمذی؛ لذا بر وارثان  ایشان( اهل علم) واجب  است تا از عملکرد رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم در این خصوص همانند سایر موارد دیگر پیروی  کنند. برخی از اساتید علم بلاغت گفته  اند: یک شخص منطقی، نظرات افراد منطقی دیگر را به نظراتش اضافه می کند  و اندیشه خردمندان  را به تفکراتش می افزاید  زیرا  رای و نظر تنها ممکن است دچار  لغزش شود و اندیشه تنها ممکن است به بیراهه  برود. و بشار  بن برد  می گوید: إذا  بلغ  الرأي المشورة  فاستعن***برأي نصيح  أو نصيحة  حازم   يعنى: هرگاه خواستی  دیدگاه  خود را در معرض  مشورت- مردم - قرار بدهی در این صورت  از دیدگاه  شخص خیرخواه  یا نصیحت  شخص دوراندیش راهنمایی  بگیر. و لاتجعل  الشوري  عليك غضاضة***فإن  الخوافي  قوة  للقوادم   يعني: مشورت  را مایه  خفت و خواری برای  خود  مپندار  زیرا  پرهای  کوچک- در بال پرنده- پرهای  بزرگ را  تقویت  و کمک  می کنند. بنابراین پدیده شوم تفرقه و قطع ارتباط که امروز بر روابط بسیاری از اهل علم  و  شخصیت  های شایسته خیمه گسترده است یکی از بزرگ ترین  موانع  در تحقق  هدف  مذکور  تلقی  می شود. پنجم: بسیاری از کدورت های واقع شده در بین  اهل علم  ناشی  از عدم  ارتباط  و فاصله  در بین  آنها است  زیرا  سخن چینان باطل گرا و وسوسه  های ابلیس  از این  فقدان  ارتباط  سوء  استفاده  کرده و بذر  بی مهری  را در دل های آنان  نسبت  به همدیگر  می کارند  لذا  ارتباط  و روابط،  عرصه را  بر عوامل  تفرقه  و جدایی  تنگ می کند  و بذور  بی مهری  را از دل ها می زداید و  الفت و محبت  را در بین آنها  می گستراند همانطور  که  گفته شده  است: ( المحبة  شجرة  أصلها  زيارة) یعنی: ( محبت  درختی است که ریشه  آن بازدید  می باشد) شیخ  دکتر/ خالد بن عبدالله  المصلح العلماء بين الدور المنشود و الدور المفقود؛

المشاهدات:2003

سپاس  و ستایش  از آن الله، یگانه پرودگار  جهانیان است  و سلام  و درود خداوند بر مایه  رحمت  جهانیان، پیامبرمان محمد و خاندان ایشان و همه  اصحابش باد.اما بعد:
شخصی که کمترین  آگاهی از دین اسلام داشته باشد از جایگاه رفیع علماء  و مقام والای آنان  نیز  مطلع است چرا که فضیلت ها ی آنان در قرآن و سنت به وفور ذکر شده است و آنان به تعبیری  واسطه  تبلیغ  شریعت در بین  خداوند  متعال  و بندگان  هستند؛ سفیان  بن عیینه رحمه  الله می گوید: ( بامنزلت  ترین انسان ها از میان مردم کسانی هستند  که در بین خداوند  و بندگانش می باشند(یعنی: مسئولان  تبلیغ  شریعت هستند) و آنان  پیامبران  و علماء می باشند).
علماء جانشینان پیامبران در امت  های شان و وارثان  علم شان می باشند که هر کوچک و بزرگ و مرد وزن و حاکم  و محکوم،  نیازمند آنان هستند زیرا با اصلاح  شدن علماء و اجراکردن  نقش های شان اعم از نصیحت و بیان حقیقت  که خداوند بر آنها واجب کرده است دنیا و آخرت  مردم  سامان  می یابد و از اینرو  گقته  شده است: لغزش عالم  به سان غرق شدن کشتی است که علاوه  بر خود مردم زیادی را هم غرق  می کند.
خداوند  متعال پیمان "بیان حقیقت و عدم پنهان کردن آن" را از علماء  گرفته و می فرماید: (وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ مِيثَاقَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ لَتُبَيِّنُنَّهُ لِلنَّاسِ وَلَا تَكْتُمُونَهُ فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ وَاشْتَرَوْا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا ۖ فَبِئْسَ مَا يَشْتَرُونَ)يعنى: ( و هنگامی که خداوند از کسانی که به آنها کتاب  داده شده است پیمان گرفت که باید کتاب را برای مردم  توضیح  دهید  و آن را پنهان  نکنید  ولی آنها آن را پشت سر خود نهادند  و به بهای  ناچیزی  فروختند؛ چه چیز بدی را خریدند) آل عمران/١٨٧ و علاوه  بر آن کسانی را که دستورات  خداوند را پنهان  می کنند  و به مردم ابلاغ  نمی نمایند  را مورد  نکوهش  قرار داده فرموده  است: ( وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ كَتَمَ شَهَادَةً عِنْدَهُ مِنَ اللَّهِ ۗ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ)يعنى: ( کیست ستمگرتر از آنکه  گواهی الهی ای که نزد او است را پنهان کند؟ و خداوند از آن چه که می کنید  بی خبر نیست)البقرة/١٤٠  و همچنين  ميفرمايد: (إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلْنَا مِنَ الْبَيِّنَاتِ وَالْهُدَىٰ مِنْ بَعْدِ مَا بَيَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِي الْكِتَابِ ۙ أُولَٰئِكَ يَلْعَنُهُمُ اللَّهُ وَيَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ) يعنى: ( کسانی که دلایل  واضح، و هدایتی را که نازل نموده ایم  پس از آنکه برای مردم در کتاب بیان کرده بودیم پنهان می کنند بی تردید  خداوند  و نفرین کنندگان  آنها را نفرین  می کنند) البقرة/١٥٩
وجوب بیان  شریعت و نصیحت  امت در دوران ظهور  فتنه ها که حق و باطل به هم می آمیزند و راه های هدایت  مبهم می گردند و مردم راه هوا و هوس می پویند و حقیقت  برای جوینده  اش پنهان می گردد موکدتر از هر زمان دیگر می باشد و به  همین  دلیل است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فتنه ها را به شب بسیار تاریک توصیف  کرده و می فرماید: ( بادروا بالأعمال فتنا كقطع اللّيل المظلم: يصبح الرّجل‏ مؤمنا و يمسي كافرا، و يمسي مؤمنا و يصبح كافرا، يبيع أحدهم دينه بعرض من الدّنيا) یعنی: ( پیش  از آنکه  فتنه  هایی  همچون  پاره های شب بسیار  تاریک  پدید آیند  فرصت را برای انجام  کارهای  شایسته  غنیمت  بشمارید  زیرا-در دوران ظهور  فتنه ها- انسان، صبح مؤمن  است و شب کافر می شود و شب کافر است و روز  مؤمن می گردد  و دین خود را به کالایی  از دنیا  می فروشد) صحیح مسلم حدیث(١٦٩) از ابوهريرة  رضي  الله  عنه؛
امت اسلام  در طول تاریخ  خود بحران ها و فتنه های سخت و متوالی  را پشت سر نهاده  و خداوند  متعال به اقتضای عدلش،  علمای ربانی  و فاضل  و خیرخواهی  برای آنها  مقدر نموده  است تا توسط  آنان  امت را نجات دهد لذا تاثیر علماء و نقش آنان  در برون رفت امت، از امواج  متلاطم  فتنه ها و بحران ها کاملا  مشهود  و مشهور  است زیرا به همراه  آنان مشعل های هدایتی از مفاهیم  قرآن و سنت وجود دارد که خداوند  متعال توسط  آنان مردم را  از تاریکی  ها بسوی روشنایی  سوق  می دهد و رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم بشارت داده است که این امت همواره با عزت و مجد و عظمت باقی  خواهد  ماند  و همیشه  تعدادی  خواهند  بود  که  دستورات شریعت  را برپا  خواهند داشت بطوریکه  در صحیح  بخاری حدیث (٦٧٦٧) و در صحیح مسلم حدیث ( ٣٥٤٥) از مغیره و دیگر صحابه  رضی  الله  عنهم  روایت  شده است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( لايزال  طائفة  من أمتي  ظاهرين  حتي  ياتيهم امرالله  و هم ظاهرون) یعنی: ( همواره  گروهی از امت من- بر مخالفان خود- غالب و پیروز هستند و پیروزی آنان تا فرا رسیدن  روز  قیامت  ادامه  خواهد  داشت)  و اهل علم، سرآمد این گروه غالب  و یاری شده از سوی خداوند می باشند.
امت اسلام در دوران  کنونی  حساس ترین و خطیرترین مراحل  خود را در شرق  و غرب  زمین  سپری  می کند و بیش از همه دوران ها  نیازمند  علمای  ربانی و فاضل و خیرخواه است تا آنها را نسبت به خطراتی  که تک تک افراد  امت را تهدید  می کنند  آگاه  بسازند  و با بهره  گیری  از مبانی  قرآن و سنت  راه  برون  رفت از بحران را نشان  دهند زیرا  کشتی  دین تنها با رهبری آنها جریان می یابد و به هدف  می رسد.
امت اسلام در شرایط  کنونی بیش از هر موقع  دیگر  نیازمند فرزندان دلسوز و خیرخواهش است تا با تلاش شان مایه  پیشرفتش شوند. آیا در شرایط سخت و بحرانی تاریخ  امت مان منطق اجازه می دهد تا سواره،  پیاده  شود و اهل علم و خیر، میادین بیان و اثرگذاری  و اصلاح را ترک کنند؟ بلکه هر فرد عالم و دلسوز باید به هر طریق  ممکن که می تواند  اعم از گفتار  و پیشنهاد و عمل، در نصیحت  و پیشرفت  امت  سهیم  باشد و در حرکت خویش اخلاص  و علم و جدیت و مهارت را لحاظ کند زیرا  یاری  کردن دین خداوند  متعال  بر همه  مؤمنان  واجب  است؛ خداوند  می فرماید: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ) يعني: ( ای مؤمنان، اگر- دین- خداوند  را یاری  کنید  خداوند  شما را یاری  می کند و گام های تان را- در پیمایش  مسیر هدایت- استوار  می نماید) محمد/۷
یکی از الطاف  خداوند  متعال  بر بندگانش  این است  که یاری  کردن  دینش  حد و مرز  مشخصی  ندارد  بلکه هر یک از ما با پایداری بر دین  خود و رعایت  حلال  و حرام در زندگی  اش  سهمی  در یاری  کردن  دین  خداوند  پیدا  می کنیم  لذا  عملکرد هیچ  احدی  را در این راستا  نباید به دیده تحقیر نگریست زیرا در صحیح  بخاری از ابوهريرة رضی الله  عنه روایت شده است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم فرمود: ( إن العبد  ليتكلم  بالكلمة  كن رضوان  الله  لا يلقي  لها  بالا  يرفعه  الله  بها  درجات) يعنى: ( همانا  بنده  سخنی  را در راستای  خشنودی  خداوند  به زبان  می آورد  و به آن اهمیت  نمی دهد  اما خداوند مقام و منزلت او را  به سبب  همین سخن چند درجه  بالا  می برد) بنابراین  هر تلاش  و کوششی که در راستای  خدمت  به دین انجام بگیرد سودمند است  حتی اگر  در چشم  مردم اندک  و ناچیز  به نظر  برسد؛ امام بخاری در صحیح  خویش حدیث (٢٦٨١) روایت می کند: هنگامی که سعد بن ابی  الوقاص رضی  الله  عنه خود را برتر  از سایر صحابه رضی الله عنهم پنداشت،  رسول الله  صلی  الله  علیه  وسلم به ایشان  فرمود: ( هل تنصرون  و ترزقون إلا  بضعفائكم؟) يعنى: ( آیا  غیر از این است که شما به سبب ضعیفان  تان پیروز  می شوید و روزی  می خورید؟) و در سنن نسائی حدیث( ٣١٢٧) وارد شده است: ( إنما  ينصر  الله  هذه  الأمة  بضعيفها بدعوتهم  و صلاتهم  و اخلاصهم) یعنی: (خداوند  این امت را تنها  با دعاء  و نماز و اخلاص  ضعیفانش  پیروز  می کند) و در منبع سابق حدیث(۳۱۲۸)  با این لفط وارد شده است: ( أبغوني  الضعيف  فإنكم  إنما  ترزقون  و تنصرون  بضعفائكم) یعنی: ( مرا در راستای  کمک  به مستضعف  یاری  کنید( آنها را به من بشناسانید تا به آنها کمک کنم) زیرا شما تنها به سبب مستضعفان  تان روزی  می خورید  و یاری  می شوید)
پیروزی  اهل علم در نقش های خویش  و در نجات دادن  امت از غل و زنجیر فتنه  ها و بحران ها و سیر رو به جلو در راستای تحقق  اهداف تنها با اسبابی که کشتی امت را از  امواج  سیاه و متلاطم فتنه ها عبور دهد  محقق می شود زیرا کشتی  بر خشکی  جریان  نمی یابد که این اسباب  مجموعه  ای از اعمال  صالح  اعم از توحید، اخلاص، یقین، پیروی  از  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم، پیشه  کردن  تقوی در خلوت و  جلوت، خیرخواه  بودن  برای  امت، خوش  اخلاق بودن، صبور بودن  و سایر  ویژگی  های  نیکویی که خداوند متعال پرهیزکارترین  بندگان  خود را بدانها دستور داده و با آنها توصیف  کرده است می باشد بطوریکه می فرماید: (خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ)یعنی: ( ای پیامبر- گذشت- را پیشه  کار خود-کن و به کارهای  شایسته  دستور  بده  و از افراد  نادان  روگردانی نما) الأعراف/١٩٩ و خداوند  می فرماید: (وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا ۖ وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ)يعنى: ( و -در امت آنها- پیشوایانی قرار دادیم  که به دستور  ما- مردم- را راهنمایی  می کردند  و این  به سبب  آن بود که شکیبایی ورزیدند و به آیات  ما یقین  داشتند)السجدة/٢٤
اهمیت و تاثیر اسباب مذکور برای بسیاری  از علمای دلسوزی  که دغدغه هدایت و اصلاح وضعیت  امت را دارند پوشیده  نیست اما یک سبب  مهم و اساسی  دیگر وجود دارد  که بسیاری  از اهل علم آن غافل  می باشند و این سبب از ارزش اسباب  ذکر شده در تحقق نقش خواسته شده از علماء که در راستای نجات امت از فتنه  ها و بحران ها می باشد  نمی کاهد  و آن  عبارت است از ارتباط  اهل علم  با یکدیگر  و سفارش  دادن  همدیگر  به تقوی و مزید  کارهای  شایسته و صبر و شفقت نسبت به یکدیگر.
أهل علم نیاز مبرم به ایجاد پل های محبت و الفت و اخوت و مشورت  در بین خودشان  دارند  زیرا درصد  بالایی  از فرایند اصلاح  در جوامع  توسط اجرای همین  سبب محقق می شود و در شرایط  بحرانی تر  نیاز شدیدتری  به اجرای این سبب  احساس  می شود زیرا:
معالجه بحران  هایی که امت اسلامی به آن مبتلا شده است فراتر از  تخصص و توان یک یا چند نفر می باشد زیرا  سلف  صالح  ما هنگام  مواجهه  با برخی  مسائل  می گفتند: اگر این مساله  بر سیدنا  عمربن  الخطاب  رضی  الله  عنه عرضه  میشد  جهت  پاسخگویی  به آن اهل بدر  را جمع  می کرد؛ آری؛ آنها حتی در مسائل  فردی هم با یکدیگر  به مشورت می پرداختند پس  چه برسد  به مسائل حساس تر و بحرانی تری که  حال و آینده  امت  را تحت  تاثیر  قرار  می دهند؛ آیا ممکن  است  چنین  مسائلی  با اقدام و نظر و پیشنهاد  یک نفر  حل شوند؟ ای کاش  می دانستم  که زره  چه  کسی به تنهایی  تاب مقاومت در مقابل هجمه  های  انبوه تیرهای فتنه را دارد؟ بنابراین تلاش  های هماهنگ  شده، اتحاد  صف، دوری  نمودن  از تکروی و عدم تحمیل دیدگاه های شخصی  بر دیگران از مهمترین  عوامل پیروزی  علماء در نقش های خودشان  و نجات  امت  از بحران  تلقی  می شود.پروردگارا مسیر هدایت  مان را به دل های مان  الهام  کن  و ما را از گزند  نفس های مان  مصون  بدار.
دوم: بخش قابل توجهی از بحران  ها و فتنه  هایی  که امت  اسلام را در می نوردند  به سبب اختلافات  و تفرقه هائی  است که در داخل  امت  جریان  دارد  بطوریکه  شیخ  الاسلام  ابن تیمیه  رحمه  الله  می فرماید: ( تفرقه  ای که در بین علماء  و مشايخ و مسئولان و بزرگان  امت وجود دارد  موجب  تسلط  دشمنان   بر امت شده است)
سوم: عاملی  که بر ضرورت  ارتباط داشتن علماء بایکدیگر در ایام فتنه و سفارش  دادن  همدیگر  به حق  و شکیبایی  تاکید  می کند  این است  که فتنه  ها  موجب دگرگون  شدن  قلب ها و سردرگمی  آنها از تشخیص  حق  می گردد  که در نتیجه منجر به تراوش  شبهات و فاصله  گرفتن آنان  از حق  و حقیقت  می گردد و به همین  علت  است  که  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فتنه  ها را به شب  بسیار  تاریک  تشبیه  کرده  و فرموده  است: ( بادروا بالأعمال فتنا كقطع اللّيل المظلم: يصبح الرّجل‏ مؤمنا و يمسي كافرا، و يمسي مؤمنا و يصبح كافرا، يبيع أحدهم دينه بعرض من الدّنيا) یعنی: ( پیش  از آنکه  فتنه  هایی  همچون  پاره های شب بسیار  تاریک  پدید آیند  فرصت را برای انجام  کارهای  شایسته  غنیمت  بشمارید  زیرا-در دوران  فتنه- انسان صبح مؤمن  است و شب کافر می شود و شب کافر است و روز  مؤمن می گردد  و دین خود را به کالایی  از دنیا  می فروشد) صحیح مسلم حدیث(١٦٩) از ابوهريرة  رضي  الله  عنه؛  و در سنن  أبوداود  حدیث (٣٧٠٦) فتنه  ها را با عبارت" صماء" یا کر و " عمياء" يا کور  توصیف کرده است زیرا  انسان  بهنگام  بروز  فتنه  ها از دیدن  حق نابینا  و از شنیدن  آن ناشنوا  می گردد.
چهارم: با توجه  به  اینکه نصیحت و راهنمایی  امت  بر دوش أهل علم که وارثان  پیامبران  تلقی  می شوند است اینرو  بایستی  همانند  آنان  تمام  سعی و تلاش  خود را در راستای  رهنمون  ساختن  امت  بسوی خیر و بازداشتن  آنان  از شر مبذول کنند و دعوتگر  تنها با بذل  تلاش در راه  حق  و مشورت برادران ربانی و آگاهش می تواند  این مهم  را محقق  بسازد زیرا  خداوند  متعال  هنگام  تعریف  و تمجید  از مؤمنان ویژگی مشورت  را در آنان بیان کرده و می فرماید: (وَالَّذِينَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَىٰ بَيْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ) يعنى: ( - مؤمنان- کسانی هستند که- فراخوان-پرودگار شان را اجابت کرده اند و نماز را به پا می دارند  و- شیوه اجرای- کارهای شان در بین آنان-به صورت- مشورت است و از چیزهایی  که روزى  شان کرده  ایم- در راه خدا- انفاق  می کنند)الشوري/٣٨ با وجود اینکه  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  متصل به وحی الهی  بود و این امر بیانگر بی نیازی  ایشان در خصوص  مشورت  با مردم  است و از طرفی هم  خداوند متعال هدایت و یاری  ایشان  را  برعهده  گرفته بود  اما با این حال به ایشان دستور داد تا با اصحاب  خویش رضی  الله  عنهم  مشورت  نماید طوریکه  خداوند می فرماید: (وَشَاوِرْهُمْ فِي الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِينَ) يعنى: ( و با آنها( صحابه رضی  الله  عنهم) مشورت  کن و هرگاه  تصمیم- به انجام کاری- گرفتی بر الله  توکل  کن؛ بی تردید  الله  توکل  کنندگان  را دوست  دارد)آل عمران/١٥٩  رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم به اندازه ای به این دستور  عمل  می کرد  تا جاییکه  ابوهريرة  رضی  الله  عنه  می فرماید: ( هیچ فردی را ندیدم  که به اندازه  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  با اصحابش  مشورت  کند)سنن ترمذی؛ لذا بر وارثان  ایشان( اهل علم) واجب  است تا از عملکرد رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم در این خصوص همانند سایر موارد دیگر پیروی  کنند.
برخی از اساتید علم بلاغت گفته  اند: یک شخص منطقی، نظرات افراد منطقی دیگر را به نظراتش اضافه می کند  و اندیشه خردمندان  را به تفکراتش می افزاید  زیرا  رای و نظر تنها ممکن است دچار  لغزش شود و اندیشه تنها ممکن است به بیراهه  برود. و بشار  بن برد  می گوید:
إذا  بلغ  الرأي المشورة  فاستعن***برأي نصيح  أو نصيحة  حازم  
يعنى: هرگاه خواستی  دیدگاه  خود را در معرض  مشورت- مردم - قرار بدهی در این صورت  از دیدگاه  شخص خیرخواه  یا نصیحت  شخص دوراندیش راهنمایی  بگیر.
و لاتجعل  الشوري  عليك غضاضة***فإن  الخوافي  قوة  للقوادم  
يعني: مشورت  را مایه  خفت و خواری برای  خود  مپندار  زیرا  پرهای  کوچک- در بال پرنده- پرهای  بزرگ را  تقویت  و کمک  می کنند.
بنابراین پدیده شوم تفرقه و قطع ارتباط که امروز بر روابط بسیاری از اهل علم  و  شخصیت  های شایسته خیمه گسترده است یکی از بزرگ ترین  موانع  در تحقق  هدف  مذکور  تلقی  می شود.
پنجم: بسیاری از کدورت های واقع شده در بین  اهل علم  ناشی  از عدم  ارتباط  و فاصله  در بین  آنها است  زیرا  سخن چینان باطل گرا و وسوسه  های ابلیس  از این  فقدان  ارتباط  سوء  استفاده  کرده و بذر  بی مهری  را در دل های آنان  نسبت  به همدیگر  می کارند  لذا  ارتباط  و روابط،  عرصه را  بر عوامل  تفرقه  و جدایی  تنگ می کند  و بذور  بی مهری  را از دل ها می زداید و  الفت و محبت  را در بین آنها  می گستراند همانطور  که  گفته شده  است: ( المحبة  شجرة  أصلها  زيارة) یعنی: ( محبت  درختی است که ریشه  آن بازدید  می باشد)

شیخ  دکتر/ خالد بن عبدالله  المصلح
العلماء بين الدور المنشود و الدور المفقود؛

الاكثر مشاهدة

1. خطبة : أهمية الدعاء ( عدد المشاهدات83183 )
3. خطبة: التقوى ( عدد المشاهدات78233 )
4. خطبة: حسن الخلق ( عدد المشاهدات72546 )
6. خطبة: بمناسبة تأخر نزول المطر ( عدد المشاهدات60684 )
7. خطبة: آفات اللسان - الغيبة ( عدد المشاهدات55031 )
9. خطبة: صلاح القلوب ( عدد المشاهدات52239 )
12. خطبة:بر الوالدين ( عدد المشاهدات49437 )
13. فما ظنكم برب العالمين ( عدد المشاهدات47985 )
14. خطبة: حق الجار ( عدد المشاهدات44831 )
15. خطبة : الإسراف والتبذير ( عدد المشاهدات44138 )

التعليقات


×

هل ترغب فعلا بحذف المواد التي تمت زيارتها ؟؟

نعم؛ حذف