الحمدلله  رب  العالمين  و  أصلي  و أسلم  علي  نبينا  محمد  و علي  آله  و أصحابه  أجمعين؛

اما  بعد:

اين  یک  مساله  بسیار  مهم  است  و حقیقتا  موضوع  تقدیر  موضوع  سنگین  و بزرگی  است  که  نمی توان یک  پاسخ  گذرا  به آن داد اما  قبل  از  هرچیز  به برادرم  توصیه  می کنم  تا ذهن  خود را زیاد  به موضوع  تقدیر  و قضا  و  قدر  مشغول نکند  زیرا  تقدیر  راز بندگان در نزد  خداوند  متعال  است  و خداوند  این  راز را به  هیچ  یک  از  مخلوقاتش  اعم  از فرشتگان  مقرب  یا پیامبران  برگزیده  اش  نگشوده  است  و از مواردی  است  که  عقل  در ادراک  کیفیت  آن  ناتوان  می ماند  همانند آیاتی که  خداوند  در مورد  صفاتش  خبر داده  است  و ما یقین  داریم  که  تقدیر  خداوند مندرج در آیه: (لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ ۖ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ)يعني: (هیچ  چیز شبیه  و مانند  الله  نیست  و او شنوی  بینا  است)الشوری/۱۱ می باشد و قاطعانه ایمان  داریم  که  خداوند متعال کوچکترین  ظلم  و  ستمی  به  انسان  ها روا  نمی دارد؛(وَمَا رَبُّكَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ)يعني: (و پرودگار  شما  کوچکترین  ظلم  و بی عدالتی  نسبت  به  بندگانش  روا  نمی دارد)فصلت/۴۶

در صحیح  مسلم  از حدیث  ابوذر  رضی  الله  عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( قال الله تعالى: يا عبادي إني حرمت الظلم على نفسي، وجعلته بينكم محرما)یعنی: ( خداوند - در حدیث  قدسی- فرمود: ای  بندگانم؛ من ظلم  و بی  عدالتی  را بر خودم  حرام  کرده  ام  و آن  را در بین  شما نیز حرام  نموده  ام)لذا  انسان مومن  باید  از صمیم  قلب  یقین  داشته  باشد  که  پرودگارش  عادل  است  و در تقدیرهایش هیچ   نسبت  به احدی  از بندگانش  ظلم  نکرده  است  و هیچ  ظلمی  در احکام  شریعتش  وجود  ندارد و اگر  در مورد  مساله  ای  با اشکال  مواجه  شد  و درک آن برایش  مبهم  گشت  باید  سؤال  کند  زیرا  از عبدالله  بن  فیروز  الدیلمی  روایت  است  می گوید: أبي  بن  كعب  رضي  الله  عنه  را ديدم  و به  او گفتم: ای  ابومنذر  من در مورد مساله قضاء  و  قدر دچار  ابهامات  و اشکالاتی  شده  ام؛ لطفا  حدیثی به من بخوان تا این  ابهامات و اشکالات  از قلب من برطرف  گردد؛ ابی  بن  کعب  رضی  الله  عنه  گفت: (اگر  خداوند  ساکنان  آسمان  و و زمینش  را یکجا  عذاب  دهد-بدان  که- به آنها ظلم نکرده -و کارش از روی  ظلم و بی عدالتی  نبوده  است- و اگر  به  آنها  رحم  کند  رحمتش  از اعمال شان  به  مراتب  برای شان بهتر  است  و اگر  در راه خداوند به  اندازه  کوه  احد  طلا  إنفاق  بکنی  خداوند  آن را از تو نمی پذیرد  مگر آنکه  به  قضاء  و  قدر  ایمان  بیاوری  و بدان  آنچه  که-از خیر و شر- به تو رسیده  است- باید  می رسید- و امکان  تخلف  نداشت  و آنچه  که  به  تو نرسیده  است  ممکن  نبوده  که  به  تو برسد و اگر  بر اعتقادی  غیر  از این  از دنیا  بروی  داخل  آتش  دوزخ  خواهی  شد)؛ عبدالله  بن  فیروز  می گوید: نزد  حذیفه  رضی  الله  عنه  رفتم  و او  نیز  همان  سخنان  را گفت  و نزد  ابن  مسعود  رضی  الله  عنه  رفتم  و او نیز  همان  سخنان  را گفت  و نزد  زید  بن  ثابت  رضی  الله  عنه  رفتم  و او هم  همان  حدیث  را برای  من بازگو  کرد)این  اثر را امام  احمد  و ابوداود  و ابن  ماجه  روایت  کرده اند  و ابن  حبان  سند  آن  را "صحیح " دانسته  است.

قضاء  و  قدر  مستلزم  این مطلب  است  كه  انسان  ایمان  داشته  باشد  که  الله  همه  چیز  را قبل از آنکه به وجودشان بیاورد  می دانست  و تمام  حالات  و احوال  آنها  را  قبل  از آفریدن  شان  نوشته  است است  و سپس  اراده  کرده  و آفریده  است لذا انسان  مومن برای تحقق ایمان به قضاء  و  قدر باید به  این  چهار مقام ایمان  داشته  باشد.

بعد  از اين  مقدمه  به  سوال  شما  باز می گردیم  و آن این  است  که: آیا تقدیر توجیهی  برای  ارتکاب به گناهان است؟

بدون  شک  این  توجیه از لحاظ شرعی  و  عقلی پذیرفته  نیست  به  دلیل اینکه  اگر  یکی  از  مردم  نزد  شما  بیاید اموال تان را به زور بگیرد و شما را مورد  ضرب  و  شتم  قرار بدهد   و سپس  بگوید: ببخشید  تقصیر  من نیست  زیرا  خداوند این  را بر من نوشته  است! آیا شما  توجیه  او را قبول  می کنید  یا معتقد  هستید  که  با این  توجیه بی منطق  و غیرمستند  مستحق  مجازاتی  مضاعف  است؟

و همین  روال  در مورد  حق خداوند  صدق  میکند  زیرا  حق  و  حقوق  خداوند  باید  حفظ  شود  و استناد  به  قضاء  و قدر  توجيهي  براي  ارتكاب  به  گناهان  نیست  و علمای  اسلام  در این  مورد  اتفاق  نظر  دارند.

 و تنها در  مصیبت ها و گرفتاری ها می توان  تقدیر  را بعنوان  دلیل  مطرح  کرد  طوریکه  اگر  مصیبتی  به  شما  روی  آورد  بگویی: (قدر الله  و ماشاء  فعل) يعني: (خداوند  چنین  مقددر  کرده بود  و او هرچه  بخواهد انجام  می دهد)

در پایان به برادرم  توصیه  می کنم  تا از پرداختن و مشغول  شدن  به  این  موضوع  خودداری  کند  زیرا هرگز نخواهد توانست به یک  نتیجه  نهایی  برسد لذا  باید  اعتقاد  داشته  باشد همه   آنچه را  که  می خواهیم  از اراده  خداوند متعال خارج  نیست  و خواست  و اراده  خداوند بالاتر  از همه  اراده  ها است  و بر همه  اراده  ها غالب  می باشد؛توفیق اعتقاد و عمل سالم و مطابق  شریعت را برای خودمان و شما از خداوند مسئلت  داریم.

برادرتان

شیخ  دکتر  خالد  المصلح

۱۴۳۰/۳/۵ هجری  قمری