الحمد لله  رب  العالمين  و أصلي  و اسلم  علي  نبينا  محمد  و علي  آله  و أصحابه  اجمعین؛ عليكم  السلام  و  رحمة  الله  و  بركاته؛ أما بعد:

مردی که سه بار باخودش بگوید: " تو را طلاق دادم" دو حالت دارد:

حالت اول: این است که هدف او از این تکرار، تاکید بر طلاق  است که در این صورت یک طلاق اتفاق افتاده است زیرا تکرار، جهت تاکید بوده است لذا اگر طلاق اول یا دوم باشد در این حالت طلاق رجعی  تلقی  می شود.

حالت دوم: این است که هدف او سه طلاق مستقل (در یک مجلس) است که این نوع طلاق در نزد جمهور اهل علم طلاق بدعی  و حرام تلقی  می شود زیرا طلاق مشروع در قرآن و سنت به این  ترتیب  است که مرد در یک مجلس تنها مجاز به یک بار  طلاق دادن است زیرا خداوند می فرماید: (الطَّلَاقُ مَرَّتَانِ) یعنی: ( طلاق- رجعی- دو مرتبه است)البقرة/۲۲۹ و در آیه بعد از آن می فرماید: ( (فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُ) یعنی: ( لذا اگر- شوهر او را برای بار سوم طلاق دهد- دیگر برای او حلال نمی باشد) البقرة/۲۳۰ بنابراین طلاق مذکور در قرآن کریم سه طلاق مستقل ازهم -در سه جلسه جدا- می باشند.

و امام نسائی  در حدیثی که روایان آن معتبر هستند از محمود بن لبید روایت می کند که به رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  در مورد مردی خبر دادند که همسرش را در یک مجلس سه طلاقه کرده بود و رسول  الله صلی  الله  عليه  وسلم با حالتی خشمگین بلند شد و فرمود: (أيلعب بكتاب الله  و أنا بين أظهركم؟) يعني: ( آیا در حالیکه  هنوز بین شما هستم- احکام- کتاب خداوند به بازی  گرفته می شود)سنن نسائي حديث٣٤٠١ لذا رسول الله صلی الله  عليه  وسلم تلفظ به سه طلاق را در یکجا نوعی بازی  کردن با احکام قرآن تلقی نموده  است..

اما در خصوص وقوع  طلاق در چنین شرایطی باید گفت: بر اساس شواهدی که در سنت وجود دارد اگر مردی سه طلاق را در یکجا تلفظ کند، تنها یک طلاق واقع می شود زیرا تلفظ به سه طلاق در یکجا مخالف دستور خداوند و  سنت پیامبرش صلی  الله علیه وسلم است و در صحیح بخاری  و مسلم  از ام المؤمنين عائشة رضي الله عنها روایت است که رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم فرمود: ( من أحدث  في أمرنا هذا ما ليس منه فهو رد) يعني: (  فردی که در دین  ما چیز  جدیدی ایجاد کند که آن چیز مطابق  دستور آن (دین) نباشد  باطل و مردود  است)صحیح بخاری حدیث (٢٦٩٧) و صحيح مسلم (١٧١٨) 

 و در صحیح امام مسلم، از عبدالله  بن عباس رضي  الله  عنهما  روایت شده است  گفت: (کان الطلاق علی عهد رسول الله صلی الله علیه وسلم و أبی بکر و سنین من خلافة عمر طلاق الثلاث واحدة، فقال عمر بن الخطاب : إن الناس قد استعجلوا فی أمر قد کانت لهم فیه أناة، فلو أمضینا علیهم؟ فأمضاه علیهم) یعنی: (تلفظ سه طلاق در یک مجلس در زمان رسول الله صلی الله علیه وسلم و ابوبکر و دو سال از خلافت عمر، یک طلاق محسوب می‌شد. عمر بن خطاب رضی الله عنه فرمود: مردم در کاری که به آنان مهلت داده شده (و توصیه شده که به تدریج آن را انجام دهند) شتاب می‌کنند. ای کاش این عمل را بر آنان اجرا می‌کردیم؟ سرانجام آن (حکم) را - بر اساس مصلحت و اجتهاد خود- بر آنان اجرا کرد)صحیح مسلم حدیث١٤٧٢  و در مسند امام احمد و سنن ابوداود  با سند" جید" روایت شده است ابن عباس رضي  الله  عنهما گفت: ( ابورکانه همسر خود را در یک جلسه سه بار طلاق  داد و سپس  بر این کار خود ناراحت  شد؛ رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  به او  فرمود: ( این فقط یک طلاق محسوب می شود)مسند امام احمد (١/٢٦٥) و سنن ابوداود (٢١٩٦) 

تعدادی از اهل علم اعم از صحابه و علمای بعد از آنان، سه طلاق در یک جلسه را یک طلاق محسوب می کنند با وجود اینکه دیدگاه مدور بر خلاف دیدگاه  جمهور(اکثریت) علماء است اما به دلیل مطابقت آن   با دلایل قرآن و سنت قول راجح  نیز همین دیدگاه می باشد.

بنابراین در خصوص سؤال  کننده که سه بار در یک جلسه گفته است: "تو را طلاق  می دهم" باید گفت: تنها یک طلاق  اتفاق افتاده است لذا باید به سبب مخالفت کردن با حکم مشروع  طلاق توبه کند و تا وقتی  که  همسرش  در عده  است او را بازگرداند  و اگر قصد طلاق  دارد بایستی  طبق  دستور خداوند  یک طلاق بدهد   و  این طلاق زمانی واقع می شود که همسرش از عادت ماهیانه  پاک شده و در آن پاکی  با او نزدیکی  نکرده  باشد. والله  تعالی  أعلم. 

شیخ دکتر/ خالد بن عبدالله  المصلح

عضو هیئت  فتوای  شهر قصیم  عربستان  سعودی

١٤٣٦/٣/٢٢ هجري  قمري