×
العربية english francais русский Deutsch فارسى اندونيسي اردو

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته.

الأعضاء الكرام ! اكتمل اليوم نصاب استقبال الفتاوى.

وغدا إن شاء الله تعالى في تمام السادسة صباحا يتم استقبال الفتاوى الجديدة.

ويمكنكم البحث في قسم الفتوى عما تريد الجواب عنه أو الاتصال المباشر

على الشيخ أ.د خالد المصلح على هذا الرقم 00966505147004

من الساعة العاشرة صباحا إلى الواحدة ظهرا 

بارك الله فيكم

إدارة موقع أ.د خالد المصلح

/ / ارزش و اهمیت دعاء

مشاركة هذه الفقرة WhatsApp Messenger LinkedIn Facebook Twitter Pinterest AddThis

ای مؤمنان  تقوای  خداوند را پیشه  کنید  و شکر نعمت های او را آنچنانکه شایسته اش است به جای آورید  تا دعاهای  تان را مستجاب کند و به حال تان رحم  نماید و از گرفتاری ها و مصیبت ها نجات تان دهد؛ خداوند  را به خاطر همه نعمت هایش  سپاس می گوییم  و از او می خواهیم  تا توفیق  پایبندی  به شریعتش و رعایت کردن حد و حدود اوامر و نواهیش را به ما عطا نماید؛ بندگان  خدا؛ شکر و سپاس  خداوند  را به جای آورید  چرا که تنها اندکی از بندگان، قدردان  و سپاسگزار نعمت  های خداوند می باشند. ای مؤمنان: یکی از الطاف  خداوند  متعال  بر بندگانش  این است که دعاء و خواندن خود را بعنوان  یکی از بزرگ ترین  عبادت ها و قوی ترین عوامل نزدیک شدن به خودش  قرار داده است بطوریکه  از نعمان  بن بشیر  رضی  الله  عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( الدعاء هو العبادة) یعنی: ( دعاء  همان  عبادت است)(۱) بنابراین  خداوند  متعال با فضل و لطف  خویش  دعاء و مسئلت  بندگانش از او را اصل و اساس  عبادت معرفی  کرده و فرموده  است: (فادعوا الله مخلصين له الدين) يعنى: ( پس- تنها- الله را  به فریاد  بخوانید و مخلصانه  از او اطاعت کنید)(٢) اى مؤمنان: خداوند  متعال  به شما دستور  می دهد تا تنها او را به فریاد بخوانید و نیازهای خود را تنها از او مسئلت نمایید و او در مقابل  به اقتضای فضل  و رحمت بی کران خود وعده  قبول شدن دعاها و خواسته های تان را به شما داده و می فرماید: (وقال ربكم ادعوني أستجب لكم) يعنى: ( و پرودگار شما  فرمود: -تنها- مرا بخوانید  تا- دعاهای تان- را اجابت  کنم)(۲)  بنابراین دستور خداوند متعال  مبنی  بر خواندن و مسئلت  کردن از او را اطاعت کنید تا مشمول  رحمت بی کرانش قرار بگیرید  زیرا  کسانی که از خواندنش روی گردانی می کنند  را با مجازات  دردناکی تهدید  کرده  و فرموده  است: ( إن الذين يستكبرون عن عبادتي سيدخلون جهنم داخرين)یعنی: ( بی تردید کسانی که از عبادت من ( خواندن  من) سرکشی  و روی گردانی  می کنند  به زودی  باخواری و ذلت  داخل  آتش دوزخ خواهند  شد)(۳) و از ابوهریره رضی  الله  عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  می فرماید: ( من لم يسأل  الله  يغضب  عليه) یعنی: ( فردی که -دعاء  نمی کند و نیازهای خود را- از الله نمی خواهد مورد  خشم خداوند قرار  می گیرد)(٤) بنابراین  دعاء را فراموش  نکنید و  خواسته هاو آرزوهای خود را از اعم از کوچک و بزرگ،نزدیک و دور همه را از او بطلبید  زیرا  همه چیز  به دست اوست  و اگر اراده خیری نسبت به بنده ای داشته باشد هیچ  احدی نمی تواند  مانع آن شود و اگر اراده بازداشتن  خیری  از بنده  اش را داشته  باشد  هیچ  احدی  نمی تواند  آن را به او برساند  زیرا  خداوند  می فرماید: ( (وإن يمسسك الله بضر فلا كاشف له إلا هو ۖ وإن يردك بخير فلا راد لفضله)يعني: ( و - ای پیامبر- اگر  خداوند زیانی به  شما  برساند تنها  خود او می تواند  آن را برطرف  سازد و اگر اراده  خیری نسبت  به شما داشته  باشد هیچ احدی  توان بازگرداندن او را ندارد)(٥)  أم  المؤمنين  عائشة  رضي  الله  عنها مى فرمايد: ( سلوا  الله  كل شيء حتي الشسع فإن  الله  لم ييسره  لم يتسير) یعنی:( همه چیز  را از الله  بخواهید  حتی اگر - آن چیز' بند کفش- که وسیله  ناچیزی  است- باشد زیرا  اگر خداوند امری را میسر  نکند  محقق  نمی شود)(٦) پس اى  بندگان خدا؛ همه  چیز  را از الله  بخواهید  زیرا  خداوند متعال، بنده ای که او را می خواند  و با او نیایش  می کند و نیازها و مشکلاتش  را به او می گوید و در دعایش پافشاری می نماید  را دوست دارد چرا که او بی نهایت  بخشنده  و سخاوتمند  است و دو دست  بلاکیفش گشاده  می باشد و هرگونه  که بخواهد عطاء  مى كند. آری؛ پروردگار جهانیان، الله ذات بسیار با برکت و بزرگوار  و بر هر چیز توانا  است. ای مؤمنان: یکی دیگر از الطاف خداوند  بر بندگانش  که بیانگر  کمال بی نیازی و اقتدارش می باشد این است که هر شب  فرصت  دعاء  و پذیرفته  شدن آن  را برای  بندگانش  فراهم  می کند  زیرا  در صحیح  بخاری  و مسلم  از ابوهریره  رضی  الله  عنه  روایت شده است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (ينزل ربنا تبارك وتعالى كل ليلة إلى السماء الدنيا حين يبقى ثلث الليل الآخر، فيقول: من يدعوني فأستجيب له؟ من يسألني فأعطيه؟ من يستغفرني فأغفر له؟)یعنی: ( در یک سوم  پایانی  هر شب، پرودگار  متعال مان- با کیفیتی که خودش از آن مطلع است-  به آسمان  دنیا  پایین  می آید  و می فرماید: آیا کسی است که مرا بخواندتا -دعایش- را اجابت کنم؟و آیا کسی  است که - چیزی- از من بخواهد تا عطایش  کنم؟ و آیا کسی  است که از من طلب  آمرزش  کند  تا او را بیامرزم؟)(۷) ای بنده خدا؛ آیا می دانی با ترک کردن دعاء و محروم کردن خویش از مسئلت پرودگار بخشنده و با سخاوتی که همه خیرات  و  برکات  به دست اوست چه زیان بزرگی به خود وارد  می سازی؟ پرودگاری که سخاوت بی کرانش  به حدی است که بندگانش  را فرا می خواند  تا خواسته  های خویش را از او بخواهند؛ وهب  بن منبه  خطاب  به مردی که جهت دریافت صدقه  نزد  ثروتمندان  می رفت  گفت: ( وای بر تو؛ نزد افرادی  می آیی  که در منازل شان  را بر روی تو  می بندند و اگر بازکنند تظاهر  به فقر  می کنند  و ثروت  شان  را از تو می پوشانند اما خداوندی که درش  را به روی  تو گشوده و سخاوتش  را به تو نمایانده و هر شب  ندا می دهد: "مرا بخوان  تا اجابتت  کنم" را ترک می کنی؟)(۸) ای بندگان  خدا؛ هر چیزی را که می خواهید تنها از پرودگار تان درخواست  کنید و بدانید که دعاء کردن نتیجه ای جز خیر و  خوبی به  دنبال ندارد  زیرا از ابوسعید الخدري  رضی  الله  عنه روایت  است که رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم فرمود: ( ما من مسلم يدعو ليس بإثم ولا قطيعة رحم، إلا أعطاه الله إحدى ثلاث: إما أن يعجل له دعوته، وإما أن يدخرها له في الآخرة، وإما أن يدفع عنه من السوء مثلها) فقال أحد الصحابة: إذا نكثر يا رسول الله؟ فقال  صلى الله عليه وسلم : (الله أكثر) یعنی: ( هر مسلمانی که دعاء کند و دعایش  در راستای گناه  یا قطع  صله  رحم  نباشد خداوند  یکی از این سه خیر را به او ارزانی خواهد  کرد: یا دعایش  را به زودي  مستجاب خواهد نمود، یا آن را برای زندگی آخرت او ذخیره  خواهد کرد، و یا مصیبتی  به حجم آن دعاء  را از او دور می کند) یک نفر از صحابه  گفت: پس در این صورت زیاد  دعاء کنیم؛ رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم فرمود: ( فضل خداوند از دعای شما زیاد تر است)(۹) ای مؤمنان: خواندن خداوند متعال و نیایش  با او و مسئلت  کردن از او، مفیدترین دارو و بهترین راه حل در برابر گرفتاری ها می باشد زیرا  دعاء دشمن  بلاء است و آن را درمان می کند و مانع  نزول  آن می شود و یا از شدت آن می کاهد لذا با وجود دعاء اندوه  چیزی  را مخور زیرا  از ثوبان  رضی  الله  عنه  روایت  است که رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( لايرد القضاء إلا الدعاء) یعنی: ( تقدیر را تنها دعاء  تغییر  می دهد)(۱۰) ای مؤمنان: پس خالصانه با خداوند نیایش کنید و نیاز های خود را از او مسئلت نمایید و آداب  دعاء را که موجب پذیرفته  شدن دعاء هستند را رعایت نمایید زیرا "دعاء" مانند  هر عبادت  دیگر  آداب  مخصوص  به خود را دارد  که بایستی  برای  حصول  نتیجه مطلوب،  آنها  را به کار گرفت؛ به طور کلی آداب دعاء به دو قسمت:  آداب  واجب  و آداب  مستحب  تقسیم  می شوند: آداب  واجب  دعاء: یکی از آداب واجب دعاء این است که انسان تنها خداوند  متعال  را به فریاد  بخواند  و همراه  خداوند  هیچ  احدی  رابه فریاد نخواند  زیرا  خداوند  می فرماید: (وأن المساجد لله فلا تدعوا مع الله أحدا)يعني: ( بی تردید مساجد از آن  الله  هستند  پس هیچ  احدی را به همراه  الله  به فریاد  نخوانید)(١١) زیرا به فریاد خواندن  مردگان اعم  از پیامبران  و صالحان و.. و همچنین خواندن زندگان  شرک می باشد  و پاداش عبادت  های انسان را از بین  می برد و مایه  برانگیخته  شدن  خشم  و غضب  خداوند  متعال  می شود  لذا تنها الله  را به  فریاد بخوانید و خواسته  های تان  را تنها از او طلب  کنید چراکه خداوند می  فرماید (له دعوة الحق ۖ والذين يدعون من دونه لا يستجيبون لهم بشيء إلا كباسط كفيه إلى الماء ليبلغ فاه وما هو ببالغه ۚ وما دعاء الكافرين إلا في ضلال)يعني: ( به  فریاد  خواندن  حق  تنها  متعلق  به  او (الله) است  و افرادی  که  به  جای  الله -معبودا  باطل  دیگری  از قبیل  پیامبران  و  صالحان  و...- را به  فریادی خوانند- بدان  که- هیچ  یک  از درخواست  های  آنان  را نمی توانند  پاسخ  دهند  و مثال  آنها  مانند فردی  است  که  کف  دستانش  را بسوی  آب  دراز  می کند تا-آب- به  دهانش  برسد  و هرگز  به  دهانش  نخواهد  رسید و دعاء  و خواندن  کافران  جز  گمراهی  نیست)(١٢) ای مؤمنان: یکی دیگر از آداب  دعاء، خواندن  خداوند از طریق  نام های نیکو و صفات عالیه اش است زیرا  خداوند می فرماید: (ولله الأسماء الحسنىٰ فادعوه بها)يعنى: ( نیکوترین  نام ها از آن الله  هستند  پس الله را با آنها  بخوانید)(۱۳) و درود فرستادن بر رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  یکی دیگر از آداب  دعاء  می باشد زیرا  سیدنا عمر  رضي  الله  عنه  می فرماید: (إن الدعاء موقوف بين السماءوالأرض لا يصعد منه شىء حتى تصلى على نبيك  صلى الله عليه وسلم) یعنی: ( دعاء در میان آسمان و  زمین معلق  است و هیچ چیز از آن بسوی خداوند روانه نمی شود تا اینکه  بر پیامبرت صلی  الله  علیه  وسلم  درود و صلوات  بفرستی)(١٤) ای مؤمنان یکی دیگر از آداب  دعاء، دعاء کردن  در راستای  خیر، و دوری  گزیدن از دعاهایی است که در راستای  گناه  یا قطع  صله  رحم  می باشند زیرا  از ابوهریره  رضی  الله  عنه روایت  است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  می فرماید: ( يستجاب  للعبد  ما لم يدع  بإثم أو  قطيعة  رحم) یعنی: ( دعای بنده  به شرطی  مستجاب  می شود که در راستای گناه  یا قطع  صله  رحم  نباشد)(١٥) و  شتاب نکردن  در دعاء  نیز  یکی دیگر از آداب دعاء  می باشد  زیرا  در صحیح  بخاری  و  مسلم  وارد  شده  است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( يستجاب لاحدكم  مالم  يعجل  يقول: قد دعوت  فلم يستجب  لي) یعنی: (دعای  یکی از شما مستجاب مى گردد مادامیکه شتاب نکند و بگوید: دعاء کردم اما مستجاب نشد)(١٦) و در صحیح  مسلم  از ابوهریره  رضی  الله  عنه  روایت شده  است  گفت: به  رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  گفته  شد: ای رسول  خدا: شتاب ورزیدن  در دعاء  چگونه  است؟ رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( يقول: قد دعوت  و قد دعوت  فلم  أر يستجب  لي؛ فيستحسر عند ذلك و يدع  الدعاء) یعنی: ( - شتاب در دعاء اینگونه است- که شخص بگوید: دعاء کردم و دعاء  کردم اما ندیدم  که مستجاب شود  که در این صورت درمانده  می شود و دست از دعاء  کردن  بر می دارد)(۱۷) و از آداب دعاء، حسن ظن  داشتن  به خداوند  متعال است بدین معنا  که دعاء کننده هنگام  دعاء یقین به اجابت شدن دعایش  داشته  باشد زیرا  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  می فرماید: ( أدعوا الله  و انتم  موقنون بالإجابة) یعنی: ( در حالی خداوند را بخوانید و دعاء  کنید  که به مستجاب  شدن  دعای  تان  یقین دارید)(۱۸) و سیدنا  عمر  رضی  الله عنه می فرماید: ( أنالا أحمل هم الإجابة، ولكن أحمل هم الدعاء، فمن ألهم الدعاء فإن الإجابة معه)یعنی: ( من دقدقه قبول  شدن  دعاهایم را ندارم بلکه  دقدقه دعاء کردن  دارم  زیرا هرگاه  دعاء  به کسی الهام  شود اجابت  آن  هم به همراه  اوست) ای مؤمنان؛ ا دیگر عوامل تحقق  اجابت دعاء،  حلال  بودن درآمد و دارایی است زیرا  از ابوهریره  رضی  الله عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: (إن الله طيب لا يقبل إلا طيبا) ثم ذكر الرجل يطيل السفر، أشعث أغبر، يمد يديه إلى السماء، يا رب يا رب، ومطعمه حرام، ومشربه حرام، وملبسه حرام، وغذي بالحرام، فأنى يستجاب لذلك؟) یعنی: ( خداوند  پاک  است  و تنها عمل  پاک  و حلال  را قبول می کند)- ابوهریره رضی  الله  عنه می گوید: سپس رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم فرد مسافری  را ذکر نمود   که مدت  ها  در راه  بوده  و باموهای  ژولیده و غبار  آلود دستان خود را  جهت دعاء به  آسمان  بلند  می کند و این در حالی بود که  غذا  و آب  و درآمدش همگی  از راه  حرام  به  دست  آمده بودند؛ پس  چگونه  امکان دارد که دعایش  قبول شود؟)(۱۹) ای بندگان خدا؛ از هر نوع  درآمد و دارائی حرام اجتناب بورزید زیرا  همه محرومیت های  دنیوی  و اخروی  در نتیجه  کسب حرام  و لذت های زود گذر  نامشروع  حاصل می شوند و در این خصوص  فرمایش  خداوند متعال کفایت می کند که فرمود: (يمحق الله الربا ويربي الصدقات) يعنى: ( خداوند- برکت- ربا را نابود  می کند و صدقه ها را افزایش می دهد( در آنها برکت  حاصل می کند))البقرة/٢٧٦ خطبه  دوم: ای مؤمنان؛ در کلیه شرایط  زندگی خود  اعم از خوشی  و ناخوشی، خداوند را به یاد داشته باشید  و او را حاضر  و ناظر بر أعمال  و گفتار تان بدانید و در همه  حالات تنها او را بخوانید و حاجات  خود را از او مسئلت  نمایید  زیرا  دعاء، عبادت باشکوهی  است که مایه  رفع  درجات و زدوده  شدن  گناهان و تحقق آرزوها  و خواسته ها است و رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  در سفارش  خویش  به عبدالله  بن عباس رضي  الله  عنهما می فرماید: ( تعرف  علي الله  في الرخاء يعرفك في الشدة) يعنى: ( در لحظات  خوش  زندگی ات به یاد خداوند باش تا خداوند در لحظات سخت- و بحرانی- زندگی ات تو را دریابد)(۲۱) ای کسانی که به دنبال  کسب پاداش هستید  و آرزوی اجابت  دعاهای  تان را دارید: نیایش بیشتری با خداوند  کنید و اوقات  اجابت دعاء از قبیل ساعات  بین عصر تا مغرب روز جمعه و یک سوم  پایانی هر شب و لحظات ما بین اذان  و أقامه  و بعد از نمازهای فرض و سایر  اوقات پربرکت را در دعاء کردن مغتنم  شمارید. خداوند را با حضور قلب و با دلی خاشعانه بخوانید و در دعاهای  تان پافشاری  کنید و به نام ها  صفاتش  توسل بجوئید و دستان  خود را هنگام  دعاء بلند کنید  مگر در حالت هایی که بلند کردن  دست وارد نشده است مانند: بلند کردن دست ها هنگام  دعای  خطبه  جمعه؛ ای مؤمنان: هنگام  دعاء به سمت  قبله روی آورید و پیش از تلفظ نیازتان سپاس  و ستایش  خداوند را گفته  و بر رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم درود و صلوات  بفرستید و نسبت به خداوند حسن ظن  داشته باشید  و بدانید که دعاء با رعایت شرایط مذکور مورد  پذیرش  خداوند قرار  می گیرد. ................................... ۱)سنن ابوداود حدیث (١٤٧٩) وسنن  ترمذي حديث (٢٩٦٩) از نعمان  بن بشیر  رضی  الله  عنه و امام  ترمذي سند آن را " صحیح" دانسته  است. ۲ )سوره  غافر/١٤ ٣ )سوره  غافر/٦٠ ٤ )سنن ترمذي حدیث(۳۳۷۳) و أدب المفرد امام  بخاری(٢/١١٤) و سنن إبن ماجة (٣٨٢٧) و مسند امام  احمد (٢/٤٤٣،٤٧٧) و امام  ترمذي رحمه  الله می گوید: ( حدیث  مذکور تنها از این طریق به ما رسیده  است) ٥ )يونس/١٠٧ ٦)مسند ابویعلی(٤/٣١٢) ٧ )صحیح  بخاری حدیث(١١٤٥) و صحيح  مسلم  حدیث(٧٥٨) ٨ )حلية  الأولياء(٤/٤٣) ٩ )مسند امام  أحمد(۳/۱۸) و مستدرك حاکم (۱/٦٧٠) رقم (١٨١٦) و امام  حاکم  سند  آن را " صحیح " دانسته  است. ۱۰ )سنن  ترمذي حدیث (۲۱۳۹)و طبرانی (٦/٢٥١) و مسند  بزار (٦/٥٠٢) و امام  ترمذي  سند  آن را" حسن  غریب" دانسته  است. ۱۱ )سوره  الجن/۱۸ ۱۲ )سوره  الرعد/١٤ ١٣ )سوره الأعراف/١٨٠ ١٤ )سنن  ترمذي حديث (٤٨٦)؛ حافظ ابن حجر  در " نتائج الأفكار" گفته  است: ( امام  ترمذي  این حدیث را به صورت  موقوف  روایت  کرده است و در سند آن شخصى  به نام "قرة الاسدي" وجود دارد  که ماهیت و وضعیتش مجهول  می باشد و این اثر  در نزد امام  ترمذي  و سایر ائمه حدیث فقط  بصورت " موقوف" وارد  شده بطوریکه  ابو قره از طریق  نضر  بن شمیل  روایت  کرده  است  اما  معاذ  بن حارث، آن را بصورت" مرفوع" از طریق  ابوقرة نقل  کرده  است  که واحدی  و عبدالقادر الرهاوی  در " الأربعين" آن را از همان  طریق  روایت  نموده  اند که در سندش افراد  مجهولی  وجود  دارند. ١٥)صحيح  مسلم  حديث (٢٧٣٥) از ابوهریره رضی  الله  عنه. ١٦) صحيح  بخاري حديث (٦٣٤٠) و صحيح  مسلم  حديث (٢٧٣٥) ١٧) صحيح  مسلم  حديث (٢٧٣٥) از ابوهریره رضی  الله  عنه. ١٨) سنن ترمذي حدیث (٣٤٧٩) و امام  ترمذي آن را" حدیث  غریب" خوانده  و امام  حاکم  در المستدرك  خویش (١/٦٧٠) روایت  کرده  و سند  آن را صحیح  دانسته  است  اما امام  ذهبی  رحمه  الله  در " التلخيص" گفته  است: در سند آن صالح  المری  وجود دارد  که متروک  الحديث  می باشد. ۱۹ )صحیح  مسلم  حدیث (١٠١٥) ٢٠ )سوره  بقره/٢٧٦ ٢١ )مسند  امام  أحمد حديث (٢٨٠٠) با سند  صحیح. شیخ  دکتر/ خالد  بن عبدالله  المصلح أهمية الدعاء

المشاهدات:2179
- Aa +

ای مؤمنان  تقوای  خداوند را پیشه  کنید  و شکر نعمت های او را آنچنانکه شایسته اش است به جای آورید  تا دعاهای  تان را مستجاب کند و به حال تان رحم  نماید و از گرفتاری ها و مصیبت ها نجات تان دهد؛ خداوند  را به خاطر همه نعمت هایش  سپاس می گوییم  و از او می خواهیم  تا توفیق  پایبندی  به شریعتش و رعایت کردن حد و حدود اوامر و نواهیش را به ما عطا نماید؛ بندگان  خدا؛ شکر و سپاس  خداوند  را به جای آورید  چرا که تنها اندکی از بندگان، قدردان  و سپاسگزار نعمت  های خداوند می باشند.

ای مؤمنان:

یکی از الطاف  خداوند  متعال  بر بندگانش  این است که دعاء و خواندن خود را بعنوان  یکی از بزرگ ترین  عبادت ها و قوی ترین عوامل نزدیک شدن به خودش  قرار داده است بطوریکه  از نعمان  بن بشیر  رضی  الله  عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( الدعاء هو العبادة) یعنی: ( دعاء  همان  عبادت است)(۱) بنابراین  خداوند  متعال با فضل و لطف  خویش  دعاء و مسئلت  بندگانش از او را اصل و اساس  عبادت معرفی  کرده و فرموده  است: (فَادْعُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ) يعنى: ( پس- تنها- الله را  به فریاد  بخوانید و مخلصانه  از او اطاعت کنید)(٢)

اى مؤمنان:

خداوند  متعال  به شما دستور  می دهد تا تنها او را به فریاد بخوانید و نیازهای خود را تنها از او مسئلت نمایید و او در مقابل  به اقتضای فضل  و رحمت بی کران خود وعده  قبول شدن دعاها و خواسته های تان را به شما داده و می فرماید: (وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ) يعنى: ( و پرودگار شما  فرمود: -تنها- مرا بخوانید  تا- دعاهای تان- را اجابت  کنم)(۲)  بنابراین دستور خداوند متعال  مبنی  بر خواندن و مسئلت  کردن از او را اطاعت کنید تا مشمول  رحمت بی کرانش قرار بگیرید  زیرا  کسانی که از خواندنش روی گردانی می کنند  را با مجازات  دردناکی تهدید  کرده  و فرموده  است: ( إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ)یعنی: ( بی تردید کسانی که از عبادت من ( خواندن  من) سرکشی  و روی گردانی  می کنند  به زودی  باخواری و ذلت  داخل  آتش دوزخ خواهند  شد)(۳) و از ابوهریره رضی  الله  عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  می فرماید: ( من لم يسأل  الله  يغضب  عليه) یعنی: ( فردی که -دعاء  نمی کند و نیازهای خود را- از الله نمی خواهد مورد  خشم خداوند قرار  می گیرد)(٤) بنابراین  دعاء را فراموش  نکنید و  خواسته هاو آرزوهای خود را از اعم از کوچک و بزرگ،نزدیک و دور همه را از او بطلبید  زیرا  همه چیز  به دست اوست  و اگر اراده خیری نسبت به بنده ای داشته باشد هیچ  احدی نمی تواند  مانع آن شود و اگر اراده بازداشتن  خیری  از بنده  اش را داشته  باشد  هیچ  احدی  نمی تواند  آن را به او برساند  زیرا  خداوند  می فرماید: ( (وَإِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ ۖ وَإِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلَا رَادَّ لِفَضْلِهِ)يعني: ( و - ای پیامبر- اگر  خداوند زیانی به  شما  برساند تنها  خود او می تواند  آن را برطرف  سازد و اگر اراده  خیری نسبت  به شما داشته  باشد هیچ احدی  توان بازگرداندن او را ندارد)(٥)

 أم  المؤمنين  عائشة  رضي  الله  عنها مى فرمايد: ( سلوا  الله  كل شيء حتي الشسع فإن  الله  لم ييسره  لم يتسير) یعنی:( همه چیز  را از الله  بخواهید  حتی اگر - آن چیز' بند کفش- که وسیله  ناچیزی  است- باشد زیرا  اگر خداوند امری را میسر  نکند  محقق  نمی شود)(٦) پس اى  بندگان خدا؛ همه  چیز  را از الله  بخواهید  زیرا  خداوند متعال، بنده ای که او را می خواند  و با او نیایش  می کند و نیازها و مشکلاتش  را به او می گوید و در دعایش پافشاری می نماید  را دوست دارد چرا که او بی نهایت  بخشنده  و سخاوتمند  است و دو دست  بلاکیفش گشاده  می باشد و هرگونه  که بخواهد عطاء  مى كند. آری؛ پروردگار جهانیان، الله ذات بسیار با برکت و بزرگوار  و بر هر چیز توانا  است.

ای مؤمنان:

یکی دیگر از الطاف خداوند  بر بندگانش  که بیانگر  کمال بی نیازی و اقتدارش می باشد این است که هر شب  فرصت  دعاء  و پذیرفته  شدن آن  را برای  بندگانش  فراهم  می کند  زیرا  در صحیح  بخاری  و مسلم  از ابوهریره  رضی  الله  عنه  روایت شده است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (ينزلُ ربُّنا تباركَ وتعالى كلَّ ليلةٍ إلى السماءِ الدُّنيا حينَ يبقى ثلُثُُ الليلِ الآخرُ، فيقول: من يدعوني فأستجيبَ له؟ من يسألني فأعطيَه؟ من يستغفرني فأغفرَ له؟)یعنی: ( در یک سوم  پایانی  هر شب، پرودگار  متعال مان- با کیفیتی که خودش از آن مطلع است-  به آسمان  دنیا  پایین  می آید  و می فرماید: آیا کسی است که مرا بخواندتا -دعایش- را اجابت کنم؟و آیا کسی  است که - چیزی- از من بخواهد تا عطایش  کنم؟ و آیا کسی  است که از من طلب  آمرزش  کند  تا او را بیامرزم؟)(۷)

ای بنده خدا؛ آیا می دانی با ترک کردن دعاء و محروم کردن خویش از مسئلت پرودگار بخشنده و با سخاوتی که همه خیرات  و  برکات  به دست اوست چه زیان بزرگی به خود وارد  می سازی؟ پرودگاری که سخاوت بی کرانش  به حدی است که بندگانش  را فرا می خواند  تا خواسته  های خویش را از او بخواهند؛ وهب  بن منبه  خطاب  به مردی که جهت دریافت صدقه  نزد  ثروتمندان  می رفت  گفت: ( وای بر تو؛ نزد افرادی  می آیی  که در منازل شان  را بر روی تو  می بندند و اگر بازکنند تظاهر  به فقر  می کنند  و ثروت  شان  را از تو می پوشانند اما خداوندی که درش  را به روی  تو گشوده و سخاوتش  را به تو نمایانده و هر شب  ندا می دهد: "مرا بخوان  تا اجابتت  کنم" را ترک می کنی؟)(۸)

ای بندگان  خدا؛ هر چیزی را که می خواهید تنها از پرودگار تان درخواست  کنید و بدانید که دعاء کردن نتیجه ای جز خیر و  خوبی به  دنبال ندارد  زیرا از ابوسعید الخدري  رضی  الله  عنه روایت  است که رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم فرمود: ( ما من مسلمٍ يدعو ليس بإثمٍ ولا قطيعةِ رحمٍ، إلا أعطاه اللهُ إحدى ثلاثٍ: إما أن يعجلَ له دعوتَه، وإما أن يدَّخِرَها له في الآخرةِ، وإما أن يدفعَ عنه من السوءِ مثلَها) فقال أحدُ الصحابةِ: إذاً نكثِرُ يا رسولَ الله؟ فقال  صلى الله عليه وسلم : (اللهُ أكثرُ) یعنی: ( هر مسلمانی که دعاء کند و دعایش  در راستای گناه  یا قطع  صله  رحم  نباشد خداوند  یکی از این سه خیر را به او ارزانی خواهد  کرد: یا دعایش  را به زودي  مستجاب خواهد نمود، یا آن را برای زندگی آخرت او ذخیره  خواهد کرد، و یا مصیبتی  به حجم آن دعاء  را از او دور می کند) یک نفر از صحابه  گفت: پس در این صورت زیاد  دعاء کنیم؛ رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم فرمود: ( فضل خداوند از دعای شما زیاد تر است)(۹)

ای مؤمنان:

خواندن خداوند متعال و نیایش  با او و مسئلت  کردن از او، مفیدترین دارو و بهترین راه حل در برابر گرفتاری ها می باشد زیرا  دعاء دشمن  بلاء است و آن را درمان می کند و مانع  نزول  آن می شود و یا از شدت آن می کاهد لذا با وجود دعاء اندوه  چیزی  را مخور زیرا  از ثوبان  رضی  الله  عنه  روایت  است که رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( لايرد القضاء إلا الدعاء) یعنی: ( تقدیر را تنها دعاء  تغییر  می دهد)(۱۰)

ای مؤمنان:

پس خالصانه با خداوند نیایش کنید و نیاز های خود را از او مسئلت نمایید و آداب  دعاء را که موجب پذیرفته  شدن دعاء هستند را رعایت نمایید زیرا "دعاء" مانند  هر عبادت  دیگر  آداب  مخصوص  به خود را دارد  که بایستی  برای  حصول  نتیجه مطلوب،  آنها  را به کار گرفت؛

به طور کلی آداب دعاء به دو قسمت:  آداب  واجب  و آداب  مستحب  تقسیم  می شوند:

آداب  واجب  دعاء:

یکی از آداب واجب دعاء این است که انسان تنها خداوند  متعال  را به فریاد  بخواند  و همراه  خداوند  هیچ  احدی  رابه فریاد نخواند  زیرا  خداوند  می فرماید: (وَأَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ فَلَا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَدًا)يعني: ( بی تردید مساجد از آن  الله  هستند  پس هیچ  احدی را به همراه  الله  به فریاد  نخوانید)(١١) زیرا به فریاد خواندن  مردگان اعم  از پیامبران  و صالحان و.. و همچنین خواندن زندگان  شرک می باشد  و پاداش عبادت  های انسان را از بین  می برد و مایه  برانگیخته  شدن  خشم  و غضب  خداوند  متعال  می شود  لذا تنها الله  را به  فریاد بخوانید و خواسته  های تان  را تنها از او طلب  کنید چراکه خداوند می  فرماید (لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ ۖ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لَا يَسْتَجِيبُونَ لَهُمْ بِشَيْءٍ إِلَّا كَبَاسِطِ كَفَّيْهِ إِلَى الْمَاءِ لِيَبْلُغَ فَاهُ وَمَا هُوَ بِبَالِغِهِ ۚ وَمَا دُعَاءُ الْكَافِرِينَ إِلَّا فِي ضَلَالٍ)يعني: ( به  فریاد  خواندن  حق  تنها  متعلق  به  او (الله) است  و افرادی  که  به  جای  الله -معبودا  باطل  دیگری  از قبیل  پیامبران  و  صالحان  و...- را به  فریادی خوانند- بدان  که- هیچ  یک  از درخواست  های  آنان  را نمی توانند  پاسخ  دهند  و مثال  آنها  مانند فردی  است  که  کف  دستانش  را بسوی  آب  دراز  می کند تا-آب- به  دهانش  برسد  و هرگز  به  دهانش  نخواهد  رسید و دعاء  و خواندن  کافران  جز  گمراهی  نیست)(١٢)

ای مؤمنان:

یکی دیگر از آداب  دعاء، خواندن  خداوند از طریق  نام های نیکو و صفات عالیه اش است زیرا  خداوند می فرماید: (وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىٰ فَادْعُوهُ بِهَا)يعنى: ( نیکوترین  نام ها از آن الله  هستند  پس الله را با آنها  بخوانید)(۱۳)

و درود فرستادن بر رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  یکی دیگر از آداب  دعاء  می باشد زیرا  سیدنا عمر  رضي  الله  عنه  می فرماید: (إِنَّ الدُّعَاءَ مَوْقُوفٌ بَيْنَ السَّمَاءِوَالأَرْضِ لاَ يَصْعَدُ مِنْهُ شَىْءٌ حَتَّى تُصلى عَلَى نَبِيِّكَ  صلى الله عليه وسلم) یعنی: ( دعاء در میان آسمان و  زمین معلق  است و هیچ چیز از آن بسوی خداوند روانه نمی شود تا اینکه  بر پیامبرت صلی  الله  علیه  وسلم  درود و صلوات  بفرستی)(١٤)

ای مؤمنان یکی دیگر از آداب  دعاء، دعاء کردن  در راستای  خیر، و دوری  گزیدن از دعاهایی است که در راستای  گناه  یا قطع  صله  رحم  می باشند زیرا  از ابوهریره  رضی  الله  عنه روایت  است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  می فرماید: ( يستجاب  للعبد  ما لم يدع  بإثمٍ أو  قطيعة  رحم) یعنی: ( دعای بنده  به شرطی  مستجاب  می شود که در راستای گناه  یا قطع  صله  رحم  نباشد)(١٥) و  شتاب نکردن  در دعاء  نیز  یکی دیگر از آداب دعاء  می باشد  زیرا  در صحیح  بخاری  و  مسلم  وارد  شده  است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( يستجاب لاحدكم  مالم  يعجل  يقول: قد دعوت  فلم يستجب  لي) یعنی: (دعای  یکی از شما مستجاب مى گردد مادامیکه شتاب نکند و بگوید: دعاء کردم اما مستجاب نشد)(١٦) و در صحیح  مسلم  از ابوهریره  رضی  الله  عنه  روایت شده  است  گفت: به  رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  گفته  شد: ای رسول  خدا: شتاب ورزیدن  در دعاء  چگونه  است؟ رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( يقول: قد دعوت  و قد دعوت  فلم  أر يستجب  لي؛ فيستحسر عند ذلك و يدع  الدعاء) یعنی: ( - شتاب در دعاء اینگونه است- که شخص بگوید: دعاء کردم و دعاء  کردم اما ندیدم  که مستجاب شود  که در این صورت درمانده  می شود و دست از دعاء  کردن  بر می دارد)(۱۷)

و از آداب دعاء، حسن ظن  داشتن  به خداوند  متعال است بدین معنا  که دعاء کننده هنگام  دعاء یقین به اجابت شدن دعایش  داشته  باشد زیرا  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  می فرماید: ( أدعوا الله  و انتم  موقنون بالإجابة) یعنی: ( در حالی خداوند را بخوانید و دعاء  کنید  که به مستجاب  شدن  دعای  تان  یقین دارید)(۱۸)

و سیدنا  عمر  رضی  الله عنه می فرماید: ( أنالا أحملُ همَّ الإجابةِ، ولكن أحملُ همَّ الدُّعاءِ، فمن أُلهِمَ الدعاءَ فإن الإجابةَ معه)یعنی: ( من دقدقه قبول  شدن  دعاهایم را ندارم بلکه  دقدقه دعاء کردن  دارم  زیرا هرگاه  دعاء  به کسی الهام  شود اجابت  آن  هم به همراه  اوست)

ای مؤمنان؛

ا دیگر عوامل تحقق  اجابت دعاء،  حلال  بودن درآمد و دارایی است زیرا  از ابوهریره  رضی  الله عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: (إن الله طيِّبٌ لا يقبل إلا طيباً) ثم ذكرَ الرجلَ يطيلُ السفرَ، أشعثَ أغبرَ، يمدُّ يديه إلى السماءِ، يا ربِّ يا ربِّ، ومطعمُه حرامٌ، ومشربُه حرامٌ، وملبسُه حرامٌ، وغذِّيَ بالحرامِ، فأنَّى يستجابُ لذلك؟) یعنی: ( خداوند  پاک  است  و تنها عمل  پاک  و حلال  را قبول می کند)- ابوهریره رضی  الله  عنه می گوید: سپس رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم فرد مسافری  را ذکر نمود   که مدت  ها  در راه  بوده  و باموهای  ژولیده و غبار  آلود دستان خود را  جهت دعاء به  آسمان  بلند  می کند و این در حالی بود که  غذا  و آب  و درآمدش همگی  از راه  حرام  به  دست  آمده بودند؛ پس  چگونه  امکان دارد که دعایش  قبول شود؟)(۱۹)

ای بندگان خدا؛ از هر نوع  درآمد و دارائی حرام اجتناب بورزید زیرا  همه محرومیت های  دنیوی  و اخروی  در نتیجه  کسب حرام  و لذت های زود گذر  نامشروع  حاصل می شوند و در این خصوص  فرمایش  خداوند متعال کفایت می کند که فرمود: (يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَيُرْبِي الصَّدَقَاتِ) يعنى: ( خداوند- برکت- ربا را نابود  می کند و صدقه ها را افزایش می دهد( در آنها برکت  حاصل می کند))البقرة/٢٧٦

خطبه  دوم:

ای مؤمنان؛ در کلیه شرایط  زندگی خود  اعم از خوشی  و ناخوشی، خداوند را به یاد داشته باشید  و او را حاضر  و ناظر بر أعمال  و گفتار تان بدانید و در همه  حالات تنها او را بخوانید و حاجات  خود را از او مسئلت  نمایید  زیرا  دعاء، عبادت باشکوهی  است که مایه  رفع  درجات و زدوده  شدن  گناهان و تحقق آرزوها  و خواسته ها است و رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  در سفارش  خویش  به عبدالله  بن عباس رضي  الله  عنهما می فرماید: ( تعرف  علي الله  في الرخاء يعرفك في الشدة) يعنى: ( در لحظات  خوش  زندگی ات به یاد خداوند باش تا خداوند در لحظات سخت- و بحرانی- زندگی ات تو را دریابد)(۲۱)

ای کسانی که به دنبال  کسب پاداش هستید  و آرزوی اجابت  دعاهای  تان را دارید: نیایش بیشتری با خداوند  کنید و اوقات  اجابت دعاء از قبیل ساعات  بین عصر تا مغرب روز جمعه و یک سوم  پایانی هر شب و لحظات ما بین اذان  و أقامه  و بعد از نمازهای فرض و سایر  اوقات پربرکت را در دعاء کردن مغتنم  شمارید.

خداوند را با حضور قلب و با دلی خاشعانه بخوانید و در دعاهای  تان پافشاری  کنید و به نام ها  صفاتش  توسل بجوئید و دستان  خود را هنگام  دعاء بلند کنید  مگر در حالت هایی که بلند کردن  دست وارد نشده است مانند: بلند کردن دست ها هنگام  دعای  خطبه  جمعه؛

ای مؤمنان: هنگام  دعاء به سمت  قبله روی آورید و پیش از تلفظ نیازتان سپاس  و ستایش  خداوند را گفته  و بر رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم درود و صلوات  بفرستید و نسبت به خداوند حسن ظن  داشته باشید  و بدانید که دعاء با رعایت شرایط مذکور مورد  پذیرش  خداوند قرار  می گیرد.

...................................

۱)سنن ابوداود حدیث (١٤٧٩) وسنن  ترمذي حديث (٢٩٦٩) از نعمان  بن بشیر  رضی  الله  عنه و امام  ترمذي سند آن را " صحیح" دانسته  است.

۲ )سوره  غافر/١٤

٣ )سوره  غافر/٦٠

٤ )سنن ترمذي حدیث(۳۳۷۳) و أدب المفرد امام  بخاری(٢/١١٤) و سنن إبن ماجة (٣٨٢٧) و مسند امام  احمد (٢/٤٤٣،٤٧٧) و امام  ترمذي رحمه  الله می گوید: ( حدیث  مذکور تنها از این طریق به ما رسیده  است)

٥ )يونس/١٠٧

٦)مسند ابویعلی(٤/٣١٢)

٧ )صحیح  بخاری حدیث(١١٤٥) و صحيح  مسلم  حدیث(٧٥٨)

٨ )حلية  الأولياء(٤/٤٣)

٩ )مسند امام  أحمد(۳/۱۸) و مستدرك حاکم (۱/٦٧٠) رقم (١٨١٦) و امام  حاکم  سند  آن را " صحیح " دانسته  است.

۱۰ )سنن  ترمذي حدیث (۲۱۳۹)و طبرانی (٦/٢٥١) و مسند  بزار (٦/٥٠٢) و امام  ترمذي  سند  آن را" حسن  غریب" دانسته  است.

۱۱ )سوره  الجن/۱۸

۱۲ )سوره  الرعد/١٤

١٣ )سوره الأعراف/١٨٠

١٤ )سنن  ترمذي حديث (٤٨٦)؛ حافظ ابن حجر  در " نتائج الأفكار" گفته  است: ( امام  ترمذي  این حدیث را به صورت  موقوف  روایت  کرده است و در سند آن شخصى  به نام "قرة الاسدي" وجود دارد  که ماهیت و وضعیتش مجهول  می باشد و این اثر  در نزد امام  ترمذي  و سایر ائمه حدیث فقط  بصورت " موقوف" وارد  شده بطوریکه  ابو قره از طریق  نضر  بن شمیل  روایت  کرده  است  اما  معاذ  بن حارث، آن را بصورت" مرفوع" از طریق  ابوقرة نقل  کرده  است  که واحدی  و عبدالقادر الرهاوی  در " الأربعين" آن را از همان  طریق  روایت  نموده  اند که در سندش افراد  مجهولی  وجود  دارند.

١٥)صحيح  مسلم  حديث (٢٧٣٥) از ابوهریره رضی  الله  عنه.

١٦) صحيح  بخاري حديث (٦٣٤٠) و صحيح  مسلم  حديث (٢٧٣٥)

١٧) صحيح  مسلم  حديث (٢٧٣٥) از ابوهریره رضی  الله  عنه.

١٨) سنن ترمذي حدیث (٣٤٧٩) و امام  ترمذي آن را" حدیث  غریب" خوانده  و امام  حاکم  در المستدرك  خویش (١/٦٧٠) روایت  کرده  و سند  آن را صحیح  دانسته  است  اما امام  ذهبی  رحمه  الله  در " التلخيص" گفته  است: در سند آن صالح  المری  وجود دارد  که متروک  الحديث  می باشد.

۱۹ )صحیح  مسلم  حدیث (١٠١٥)

٢٠ )سوره  بقره/٢٧٦

٢١ )مسند  امام  أحمد حديث (٢٨٠٠) با سند  صحیح.

شیخ  دکتر/ خالد  بن عبدالله  المصلح

أهمية الدعاء

الاكثر مشاهدة

1. خطبة : أهمية الدعاء ( عدد المشاهدات83180 )
3. خطبة: التقوى ( عدد المشاهدات78232 )
4. خطبة: حسن الخلق ( عدد المشاهدات72545 )
6. خطبة: بمناسبة تأخر نزول المطر ( عدد المشاهدات60684 )
7. خطبة: آفات اللسان - الغيبة ( عدد المشاهدات55031 )
9. خطبة: صلاح القلوب ( عدد المشاهدات52239 )
12. خطبة:بر الوالدين ( عدد المشاهدات49437 )
13. فما ظنكم برب العالمين ( عدد المشاهدات47984 )
14. خطبة: حق الجار ( عدد المشاهدات44831 )
15. خطبة : الإسراف والتبذير ( عدد المشاهدات44138 )

التعليقات


×

هل ترغب فعلا بحذف المواد التي تمت زيارتها ؟؟

نعم؛ حذف