×
العربية english francais русский Deutsch فارسى اندونيسي اردو

السلام عليكم ورحمة الله وبركاته.

الأعضاء الكرام ! اكتمل اليوم نصاب استقبال الفتاوى.

وغدا إن شاء الله تعالى في تمام السادسة صباحا يتم استقبال الفتاوى الجديدة.

ويمكنكم البحث في قسم الفتوى عما تريد الجواب عنه أو الاتصال المباشر

على الشيخ أ.د خالد المصلح على هذا الرقم 00966505147004

من الساعة العاشرة صباحا إلى الواحدة ظهرا 

بارك الله فيكم

إدارة موقع أ.د خالد المصلح

/ / روز جمعه، سرور روزهای هفته

مشاركة هذه الفقرة WhatsApp Messenger LinkedIn Facebook Twitter Pinterest AddThis

ای مؤمنان؛ تقوای  خداوند  را پیشه  کنید  و بدانید که خداوند  متعال آیین اسلام  را بعنوان آیین  برتر  برگزید و ویژگی  های  منحصر  به  فردی را در آن قرار  داد و آخرین فرستاده اش  را برای  این  دین  درنظر  گرفت  و باشکوه ترین کتاب  خویش  را برای  او فرستاد و نیکوترین  شریعت  و راه ور روش  را در آن گنجاند و آن را بعنوان بهترین  امتی  که به سود بشریت  پدید آمده  است  معرفی  کرد. از ویژگی  های  منحصر  به  فردی که روز جمعه  را بعنوان  سرور روزهای  هفته قرار  داده  این  است  که  خداوند  متعال بسیاری از  اتفاقات  جهان  هستی  را در این روز  رقم  زده  و برنامه  های  دینی  خاصی  را که در سایر  روزهای  هفته  وجود ندارند  به این روز  اختصاص  داده  است که در اینجا  به  آنها اشاره  می کنیم: از ویژگی های روز  جمعه  این است که: اين روز بهترین روزی می باشد که خورشید  در آن طلوع  کرده و خداوند  متعال  در این روز، مهمترین  اتفاقات و بزرگ ترین رخدادهای تاریخی کائنات و بندگانش  را رقم زده  است بطوریکه  سیدنا آدم علیه  الصلاة  والسلام  در این  روز  آفریده  شد، در این روز داخل  بهشت  گردید، در این روز  از آن خارج  شد و در این  روز قیامت  برپا  می شود زیرا  در صحیح مسلم  از ابوهریره رضی  الله  عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: (خير يوم طلعت فيه الشمس يوم الجمعة، فيه خلق آدم، وفيه أدخل الجنة، وفيه أخرج منها) یعنی: ( بهترین  روزی  که  آفتاب  در آن طلوع  کرده است، روز  جمعه می باشد، در آن روز- سیدنا- آدم آفریده  شد  و در آن روز داخل  بهشت  گردید  و در آن روز  از آن خارج  شد)صحیح مسلم حدیث (٨٥٤)  و در روایت دیگری از صحیح مسلم  وارد  شده است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (ولا تقوم الساعة إلا في يوم الجمعة) یعنی: (و قیامت تنها در روز  جمعه  رخ  خواهد داد)صحیح مسلم  حدیث (٨٥٤) و در مسند امام احمد  با سند صحیح از ابوهریره  رضی  الله  عنه روایت  شده است، که رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( وفيه تقوم الساعة، وما من دابة إلا وهي مسيخة يوم الجمعة، من حين تصبح حتى تطلع الشمس شفقا من الساعة، إلا الجن والإنس)یعنی:  ( و در روز  جمعه  قیامت  برپا  می شود و همه  موجودات از طلوع  آفتاب  تا غروب  روز  جمعه  در حال ترس و هراس از وقوع  قیامت  بسر می برند مگر انسان ها و جن ها)مسند امام  احمد حدیث (۹۹۳۰) و سنن ابوداود حدیث (١٠٤٦) خداوند متعال بزرگداشت روز جمعه  را بر همه  بندگانش واجب کرده  است اما  یهودی ها- که خداوند  آنها را لعنت  کند- در این خصوص  با پیامبرشان  مخالفت  ورزیدند و گمراه  گشتند و روز شنبه  را مورد  تقدیس  قرار دادند  و نصاری- که  خداوند لعنت  شان کند- نیز با پیامبرشان  مخالفت  ورزیدند و روز یکشنبه  را مورد  تقدیس  قرار  دادند  اما  خداوند متعال امت اسلام را بسوی سرور  روزهای  هفته، روز جمعه هدایت نمود همانطور که  از ابوهریره رضی  الله  عنه  روایت میگوید: رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: (نحن الآخرون السابقون يوم القيامة بيد أنهم أوتوا الكتاب من قبلنا ثم هذا يومهم الذي فرض عليهم فاختلفوا فيه فهدانا الله فالناس لنا فيه تبع اليهود غدا والنصارى بعد غد) یعنی: ( با وجود آنکه ما امت پایانی- در دنیا- هستیم و سایر امت ها پیش از ما کتاب دریافت کرده اند اما ما در روز قیامت- از لحاظ منزلت و ارزش- پیشگام خواهیم  بود و روز  جمعه، روزی  بود که خداوند متعال - بزرگداشت آن را- به آنها هم واجب  کرده  بود اما  آنان- آگاهانه-در مورد  آن اختلاف  کردند- و در نتیجه  خداوند گمراه  شان کرد- و ما را هدایت  نمود لذا  مردم( یهود و نصاری)  در این امر - گمراه  شده- و روزهای پس از جمعه  را در پیش  گرفتند  بطوریکه  یهود فردا (شنبه)  و نصاری پس فردا (یکشنبه ) را مورد تقدیس  و بزرگداشت قرار  دادند) صحیح بخاری  حدیث(٨٧٦) و صحيح مسلم حديث (٨٥٥) پس سپاس و ستایش، خداوندی  را سزاست  که ما را به اسلام  هدایت کرد و گرامی ترین روز در نزد خویش  را به ما نمایاند و بدان  رهنمون  ساخت. اما ویژگی های روز  جمعه  به همین اندازه ختم  نمی شوند بلکه  خداوند  متعال آداب  شرعی واجب  و مستحبی  را برای این روز تخصیص داده است که دانستن و عمل کردن به آنها بر هر مسلمانی واجب است. بارزترین ویژگی روز جمعه، نماز جمعه  می باشد که خداوند  متعال آن را بر هر مرد آزاد و مکلف واجب کرده است و دلیل وجوب آن دستور  خداوند متعال  مبنی بر شتافتن جهت شرکت در آن است که می فرماید: (يا أيها الذين آمنوا إذا نودي للصلاة من يوم الجمعة فاسعوا إلىٰ ذكر الله وذروا البيع ۚ ذٰلكم خير لكم إن كنتم تعلمون) یعنی: ( ای مؤمنان، هنگامی که در روز جمعه(جهت نماز جمعه)، اذان گفته شد بسوی  ذکر خداوند (شرکت در نماز جمعه) بشتابید و خرید و فروش را رها کنید  که اگر بدانید  این برای شما بهتر  است)الجمعة/۹ و هشدار شدیدی از سوی رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  در مورد  کسانی که در ادای نماز جمعه  کوتاهی می کنند  و یا آن را ترک می نمایند وارد شده است بطوریکه  در صحیح مسلم از عبدالله  بن عمر و ابوهریره  رضی  الله  عنهم  روایت  شده  است که از رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  شنیدند  که بر روی  منبر می  فرمود: (لينتهين أقوام عن ودعهم الجمعات، أو ليختمن الله على قلوبهم، ثم ليكونن من الغافلين)یعنی: ( کسانی که  نماز جمعه  را ترک می کنند بایستی  از این کار دست دست بکشند  که در غیر این صورت  خداوند  متعال  بر دل های شان مهر ( غفلت) می زند  و سپس در زمره  غافلان  قرار  می گیرند)صحیح مسلم حدیث (٨٦٥) بنابراين  ترک کردن نماز جمعه یکی از عوامل  مهر خوردن و منحرف شدن قلب ها است و این امر یکی از شدیدترین  مجازات ها برای انسان تلقی  می شود زیرا اگر قلب مهر بخورد، بصیرت انسان ضعیف می شود و قلبش کور  می گردد و هنگامی که  قلب کور گشت، تیره  و تاریک می گردد  و در نتیجه  از خیرات  دنیا  و آخرت  محروم  می ماند. یکی از الطاف  خداوندی که بر بندگانش  ارزانی  کرده این است که شرکت در نماز جمعه  موجب  محو شدن گناهان انسان  موحد  می شود زیرا  از ابوهریره  رضی  الله  عنه  روایت  است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( والجمعة  الي الجمعة  كفارة  لما بينهما  إذا  اجتنبت الكبائر) یعنی: ( شرکت  در نماز جمعه  موجب زدوده  شدن  گناهان- صغیره- تا جمعه  دیگر  است  البته  به شرطی  که- در طول این مدت- از گناهان  کبیره  اجتناب  ورزیده  شود)صحیح  مسلم  حدیث(٢٣٣) و همچنین رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  می فرماید: (من توضأ فأحسن الوضوء ثم أتى الجمعة، فاستمع وأنصت غفر الله له ما بينه وبين الجمعة الأخرى، وزيادة ثلاثة أيام)یعنی: ( فردی که وضوی  درست  و کاملی  بگیرد  و سپس  به نماز جمعه  بیاید  و به خطبه  گوش  فرا دهد و - در طول ایراد خطبه حرف نزند و-ساکت بنشیند، گناهان  بین این جمعه  و جمعه  آینده  اش  به علاوه  سه روز پس از آن  آمرزیده  می شود) صحیح  مسلم  حدیث (٨٥٧) حال که نماز جمعه  از چنین  مقام  و  منزلتی برخوردار است  بی تردید دارای آداب و احکامی  نیز  می باشد  که برخی  از آداب، متعلق به  پیش  از شرکت  در نماز  جمعه  و برخی مرتبط  با زمان  ادای  نماز  جمعه  هستند  که در اینجا  به بیان  آنها  می پردازیم: از آدابی که  پیش  از شرکت  در نماز  جمعه ثابت  شده است: غسل  جمعه، رسیدگی  به نظافت  و استفاده  از بوی خوش می باشد زیرا  در صحیح  بخاری  و مسلم از ابوسعید الخدری  رضی  الله  عنه  روایت  است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (الغسل يوم الجمعة واجب على كل محتلم)يعنى: (غسل روز  جمعه بر هر فرد  بالغ  واجب ( مؤکد)  است) صحیح  بخاری حدیث (۸۷۹) و صحیح  مسلم حدیث (٨٤٦) و امام  أحمد  در مسند  خویش  از اوس بن اوس ثقفي رضی  الله  عنه  روایت  می کند  که رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (من غسل يوم الجمعة واغتسل، ثم بكر وابتكر، ومشى ولم يركب، ودنا من الإمام واستمع وأنصت ولم يلغ، كان له بكل خطوة يخطوها من بيته إلى المسجد عمل سنة، أجر صيامها وقيامها)یعنی: ( فردی  که  روز  جمعه  غسل  کند و سپس- جهت ادای نماز جمعه- زود  خارج  شود و ابتدای  خطبه  را دریابد و با پای  پیاده  بیاید و نزدیک  به امام  بنشیند  و به خطبه  گوش فرا دهد و -در طول  ایراد  خطبه صحبت  نکند- و ساکت  بنشیند و با چیزی خود را  مشغول نکند به ازای  هر قدمی  که از منزل تا مسجد برمی دارد پاداش  یک سال روزه و نماز  برای  او ثبت می شود) اين حدیث را امام  احمد در مسند خویش حدیث (١٥٧٤٠) و امام ترمذی در سنن خویش حدیث (٤٩٦) روایت کرده اند و امام ترمذی سند آن را " صحیح" دانسته  است. غسل جمعه  برای کسیکه بوی عرق می دهد مؤکدتر است و تاخیر آن تا لحظه  خروج از منزل مستحب  می باشد؛ اما در مورد استفاده کردن از بوی خوش، از ابوسعید الخدری رضی الله عنه روایت است که رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  می فرماید: ( إن الغسل يوم الجمعة على كل محتلم ، والسواك ، وأن يمس من الطيب ما يقدر عليه)یعنی: ( غسل و مسواک کردن و استفاده از عطر و بوی خوش به حد توان در روز جمعه برای  هر فرد بالغ، امری مؤکد  است) این حدیث را امام  احمد در مسند خویش(۳/۳۰) و امام نسائي در سنن خویش (۱۳۸۳)و ابن حبان  در صحیح  خویش (٤/٣٢) و ابن  خزيمة در صحيح  خويش (٣/١٢٣) حدیث (١٧٤٣) آن را صحیح  دانسته  است.  و از آداب  دیگری  که  پیش از شرکت کردن در نماز  جمعه  وارد شده است، پوشیدن  بهترین لباس موجود می باشد  زیرا عبدالله  بن  سلام رضی  الله  عنه می گوید: در روز جمعه از رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم شنیدم  که برروی  منبر  می  فرمود: ( ما على أحدكم لو اشترى ثوبين ليوم الجمعة، سوى ثوبي مهنته)یعنی: ( چه می شود اگر هر یک از شما ردا و ازار( لباس) مستقلی غیر از لباس های کارش  برای روز جمعه تهیه  کند) این حدیث را امام  ابوداود در سنن خویش (١٠٧٨) و ابن  ماجه  در سنن خویش (١٠٩٥) روایت کرده و ألباني رحمه  الله  در صحیح سنن ابوداود سند آن را " صحیح" دانسته  است. و از آداب پیشین نماز جمعه، زود حاضر شدن در نماز جمعه است زیرا  از ابوهریره رضی  الله  عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( إذا كان يوم الجمعة وقفت الملائكة على باب المسجد يكتبون الأول فالأول ومثل المهجر كمثل الذي يهدي بدنة ثم كالذي يهدي بقرة ثم كبشا ثم دجاجة ثم بيضة فإذا خرج الإمام طووا صحفهم ويستمعون الذكر) یعنی: ( روزهای جمعه ملائکه کنار  در مساجد  می ایستند و نام کسانی را که در اول وقت به مسجد می آیند را یکی پس از دیگری  ثبت  می کنند؛ کسیکه  زودتر  از سایرین  در نماز جمعه  حاضر  می شود مانند  فردی است که شتری قربانی  می کند  و کسیکه  پس  از او می آید  مانند فردی است که گاوی قربانی می کند  و شخص بعدی مانند  فردی است که گوسفندی  قربانی  می کند  و شخص بعد از آن مانند فردی است که مرغی  را قربانی  می کند  و کسیکه که در آخرین  لحظات(قبل از ایراد خطبه امام در مسجد حاضر  می شود) مانند فردی است که تخم  مرغی- را در راه  خداوند هدیه  می دهد و هنگامی  که امام  شروع  به ایراد  خطبه  کند- ملائکه- دفترهای شان  را می بندند  و به خطبه  گوش فرا می دهند)صحیح بخاری حدیث (۹۲۹) و صحیح مسلم حدیث (٨٥٠) اما بسیار ناراحت  کننده  و تاسف  انگیز  است که لحظاتی  پیش از ورود  امام داخل  مسجد  می شوید و با این  وجود تنها عده  اندکی از نمازگزاران را مشاهده  می نمایید و هنگامی که امام  به پایان  خطبه  نزدیک می شود مساجد  پر و شلوغ  می گردند که  جز افسوس به حال آنان  نمی توان  چیز  دیگری گفت؛انا لله  و إنا الیه  راجعون. یکی دیگر از آداب مشروع  در اثنای نماز جمعه، سکوت کردن  و گوش  فرادادن به خطبه است زیرا  از ابوهریره  رضی  الله عنه روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( اذا  قلت لصاحبك  انصت  و الإمام يخطب  فقد لغوت) یعنی: ( هرگاه - در روز جمعه- بهنگام  ایراد  خطبه ی امام،  به کناردستی( یا دوستت) گفتی: ساکت باش؛ تو نیز مرتکب لغو  و بیهوده  گویی  گشته ای)صحیح بخاری حدیث (٩٣٤) و صحيح مسلم حديث (٨٥١) از ابوهریره  رضی  الله  عنه. بنابراین  سخن گفتن در طول  خطبه  حرام است و جایز  نمی باشد  حتی اگر سخنی در راستای امر به معروف  و نهی از منکر  باشد مگر اینکه  با خود امام سخن  بگوید  لذا  سکوت  کردن  در طول  خطبه واجب است و نباید به چیزهایی از قبیل  موبایل و تسبیح  و بازی  کردن  با نقش  و نگار  فرش که موجب  دل مشغولی  و حواس پرتی از خطبه  می گردند سرگرم  شد به دلیل آنکه نماز جمعه  محل  تبادل  اخبار و رد و بدل  کردن کلام نیست  بلکه  یک برنامه  الهی  جهت  برپاداشتن  ذکر  و یاد  خداوند متعال است. یکی  دیگر  از آداب نماز  جمعه بهنگام  ایراد  خطبه، این است که اگر شخصی دیر به مسجد بیاید  در صف  پایانی  بنشیند  و نباید  از روی سر و گردن مردم  عبور  کند  زیرا  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم هنگامی که در روز  جمعه  فردی را در حال گذشتن از روی سر و گردن مردم مشاهده  نمود فرمود: ( إجلس فقد  آذيت) یعنی: ( بنشین  که مردم  را اذیت  کردی)سنن ابوداود  حدیث (۱۱۱۸) و سنن ابن  ماجه حدیث(١١١٥) از عبدالله  بن بسر  رضی  الله  عنه  و الکنانی  در مصباح  الزجاجة(٤٠١) آن را " صحیح" دانسته  است. و این  بیانگر حرام بودن عبورکردن از میان  صف ها جهت  پیدا کردن جا می باشد زیرا آزردن  مسلمانان جایز نیست و اگر فردی به دنبال  کسب  پاداش حضور  در صف نخست است بایستی  زودتر در مسجد حاضر شود زیرا نائل  آمدن  به مقام ومنزلت  والا با سستی  و تنبلی محقق  نمی شود. و از آداب  مشروع دیگر در طول  ایراد خطبه جمعه  این است که اگر فردی هنگام ایراد خطبه  جمعه  وارد مسجد  شود پیش از نشستن بایستی دو رکعت نماز  سبک- بعنوان  تحیة  المسجد- ادا  کند زیرا  در صحیح  مسلم  از جابر  رضی  الله  عنه  روایت  شده  است: هنگامی که رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  مشغول  ایراد  خطبه  جمعه  بود" سليك الغطفاني" وارد  مسجد شد و نشست و رسول الله  صلى  الله  عليه  وسلم فرمود: (إذا جاء أحدكم الجمعة والإمام يخطب، فليصل ركعتين خفيفتين، ثم ليجلس)یعنی: ( هنگامی که یکی از شما وارد مسجد شد و امام  مشغول ايراد خطبه بود بایستی  دو رکعت نماز سبک- بعنوان-تحیة المسجد- ادا  کند  و سپس بنشیند)صحیح مسلم حدیث٨٧٥ از خداوند متعال  می خواهم تا توفیق عمل  به آداب  شریعت و احکام آن را به ما و شما  ارزانی  بدارد. خطبه دوم: اما  بعد: سپاس  و ستایش  از آن الله است  که از میان خیل عظیم مردم  ما را بسوی برترین  دین و سرور روزها هدایت کرد و  بر پیامبرمان محمد  و خاندان او و همه اصحاب  ایشان سلام  و درود  می فرستم. یکی از ویژگی های روز جمعه، وجود لحظه اجابت دعاء در این روز است زیرا  از ابوهریره رضی  الله  عنه  روایت است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( إن في الجمعة لساعة، لا يوافقها عبد مسلم وهو قائم يصلي، يسأل الله شيئا إلا أعطاه إياه، وقال بيده يقللها)یعنی: ( در روز جمله  لحظه  ای وجود دارد که اگر بنده  مسلمان آن را دریابد و در آن حال چیزی  از خداوند  بطلبد  قطعا  خداوند  خواسته  اش را به او می دهد) راوی  می گوید: رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم پس  از  فرمودن  این سخن  با دست خود به کوتاه  بودن  آن لحظه  اشاره  نمود)صحیح  بخاری  حدیث (٩٣٥) و صحيح  مسلم  حديث   (٨٥٢) آری؛در روز جمعه فرصتی  طلایی و موهبتی از سوی  پروردگار  بخشایشگر  وجود دارد که در آن دروازه  های  رحمتش  را بسوی  بندگانش  می گشاید  تا هر چه  می خواهند  از او مسئلت کنند و محروم حقیقی آن است که از فضیلت  این روز  و برکت  این لحظه که در هر هفته  تکرار  می شود  محروم  بماند  و قول  راجح  در خصوص  زمان  دقیق  لحظه  اجابت مذکور: "ما بین نماز عصر و غروب  آفتاب روز  جمعه" می باشد  زیرا  از جابر رضی  الله  عنه روایت شده  است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (يوم الجمعة ثنتا عشرة، لا يوجد مسلم يسأل الله عز وجل شيئا إلا آتاه الله عز وجل، فالتمسوها آخر ساعة بعد العصر)یعنی: ( روز جمعه  دوازده  ساعت  است- و در میان  آنها لحظه  ای وجود دارد- که هر بنده  مسلمان اگر در آن چیزی  از خداوند  بطلبد  قطعا  به او می دهد، لذا آن را در آخرین  ساعات  روز  جمعه  بعد از نماز  عصر- تا غروب  آفتاب- جستجو  کنید)سنن ابوداود حدیث (١٠٤٨) و سنن نسائي حديث (١٣٨٩) و ابن رجب  در " الفتح" (٥/٣٥٦) سند آن را صحیح  دانسته  است. از ویژگی های  دیگر  روز  جمعه  این است  که تلاوت سوره کهف در آن روز  سنت می باشد زیرا از  أبو سعيد الخدري رضي الله عنه روایت شده است که رسول الله صلى الله عليه وسلم می فرماید: (من قرأ سورة الكهف يوم الجمعة أضاء له من النور ما بين الجمعتين)يعنى: ( هر فردی که در روز جمعه سوره"کهف" را بخواند در حد فاصل دو جمعه نوری برایش روشن خواهد شد)این حدیث را امام حاکم(۳۳۹۲) روایت کرده و البانی رحمه الله سند آن را " صحیح " دانسته است. و یکی دیگر از ویژگی  های روز  جمعه  این است که درود  و صلوات  فرستادن  بر رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فضیلت  بیشتری  نسبت  به سایر  روزها  دارد زیرا  از اوس  بن اوس  الثقفي  رضي  الله  عنه  روایت است  که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم فرمود: (من أفضل أيامكم يوم الجمعة، فأكثروا علي من الصلاة فيه، فإن صلاتكم معروضة علي)یعنی: ( یکی از بهترین  و بافضیلت  ترین  روزهای  شما، روز جمعه  می باشد لذا  در آن روز بسیار  بر من صلوات  بفرستید  چرا که درود  و  سلام  شما  بر من عرضه  می شود)مسند امام  احمد (٤/٨) و سنن أبوداود (١٠٤٧) و سنن نسائي (١٣٤٧) و سنن ابن ماجة (١٦٣٦) و حاكم(١/٤١٣) روایت  کرده و گفته است: " بر برمبنای شروط  امام  بخاری  صحیح است" ای مؤمنان؛ درود  و صلوات  زیادی  بر پیامبرمان محمد صلی  الله  علیه وسلم  بفرستید  که خداوند متعال  در ازای  هر صلوات ده درود  بر بنده اش می فرستد. ای مؤمنان؛ بدانید  که خداوند دانا و آگاه برخی از مکان  ها و زمان ها را بر اساس علم و حکمت رسای  خود برتری  می دهد و می فرماید: (وربك يخلق ما يشاء ويختار) يعنى: ( و پرودگار  تو هرچه بخواهد  می آفریند و- هرچه بخواهد- برمی گزیند)القصص/٦٨ بنابراین  خداوند  متعال  هر یک از آفریده های خود را که بخواهد  برمی گزیند و  با  هر ویژگی و فضیلتی  که خودش بخواهد آن را بهره مند می کند از اینرو  بزرگداشت هر  مکان  یا زمانی  که مورد توجه و بزرگداشت  خداوند متعال قرار گرفته است واجب می باشد و هرگونه  اهانت به مکان  یا زمانی  که مورد  توجه خداوند قرار گرفته است مجازات الهی را در پی  خواهد داشت زیرا  خداوند  متعال  در خصوص کسیکه  حرمت  حرم  مکی را حفظ  نمی کند  می فرماید: (ومن يرد فيه بإلحاد بظلم نذقه من عذاب أليم) يعنى: ( و کسیکه  در آنجا  ستمگرانه  مرتکب انحراف- و گناه- گردد  عذاب دردناکی  به او می چشانیم)الحج/٢٥ و همچنین  در مورد ماه های حرام می فرماید: (إن عدة الشهور عند الله اثنا عشر شهرا في كتاب الله يوم خلق السماوات والأرض منها أربعة حرم ۚ ذٰلك الدين القيم ۚ فلا تظلموا فيهن أنفسكم ۚ)یعنی: ( تعداد ماه ها در نزد خداوند و در تقدیر او از روزی که آسمان ها و زمین را آفریده است دوازده ماه است که  چهار ماه آن ( یعنی: ذی قعده و ذی الحجه و محرم و رجب) از ماه های حرام هستند و این -موارد- آیین ثابت و همیشگی خداوند هستند پس - با حلال کردن جنگ در آن ماه ها- به خودتان ظلم نکنید)التوبه/۳۶ و روز  جمعه نیز از زمان هایی می باشد که مورد توجه  خداوند متعال قرار گرفته و آن را بر سایر  ایام برتری  داده است از اینرو  بایستی  با انجام دادن مزید عبادت  های مشروع و کاستن  از گناهان  این روز را مورد احترام و توجه ویژه ای قرار  بدهیم  زیرا  پاداش  عبادت ها در مکان های مبارک و زمان های بافضیلت مضاعف می شوند و گناهان در مکان های بافضیلت  و زمان های مبارک نیز  افزایش  می یابند  لذا  پاداش  عبادت هایی  که در شب جمعه و روز  آن انجام  می پذیرند بیشتر از پاداش آنها در سایر شبانه  روز هفته هستند اما اختصاص  دادن  شب  جمعه  به نماز  تهجد  و روز  آن به روزه  گرفتن  جایز  نیست زیرا رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم از آن نهی  کرده  است  از اینرو  گناه کردن  در شب جمعه  و روز  آن به سان ارتکاب گناه  در سایر ایام  هفته  نمی باشد  اما با تاسف  فراوان  بسیاری  از  مسلمانان شب جمعه و روز آن را فرصتی  برای  ارتکاب  گناهان  و پرداختن  به لهو ولعب تلقی  می کنند  بطوریکه  بسیاری از مردم شب جمعه  را با گناهان  متعددی  به صبح  می رسانند و بهره  شان از این موهبت الهی  تنها  کوله  باری  از گناه  می باشد؛ سوگند  به خدا  که ارتکاب  گناهان  در همه  ایام  سال و همه  مکان  ها خصوصا در چنین زمان مبارکی خشم  خداوند  را به دنبال دارد؛ چگونه  انتظار  دارید  خداوند  از ما راضی  باشد  در حالیکه  بهترین و با فضیلت ترین شبانه  روز در نزد او را محلی برای هتک حرمت حد و  حدود او قرار  می دهیم؟ خداوند  ما و شما را از مجازات و عذابش مصون  بدارد و از کسانی قرار بدهد که بسوی کسب مغفرت و آمرزش او شتاب  می کنند و فرصت های نزول خیرات و برکاتش را مغتنم  می شمارند. یکی از مناسبت هایی که برخی از مردم  نسبت به برگزاری و شرکت در آن اهتمام می ورزند مراسمی  در شب بیست و هفتم  رجب بنام "شب اسراء" می باشد که در آن به مزید عبادت ها می پردازند اما  در حقیقت  عملکرد  آنان  هیچ اصل شرعی ندارد و بدعت  می باشد و جز دور  شدن آنها از خداوند نتیجه دیگری  در پی ندارد  لذا  در پاسخ  عملکرد  آنها  می گوییم: اولا:ماهی که رسول الله صلی الله علیه وسلم در آن از مکه به بیت المقدس برده  شده است در هیچ  روایت  صحیحی  مشخص  نگشته  است  چه  برسد به تاریخ دقیق شب  آن؛ دوما:اگر فرض  کنیم  که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  در شب بیست و هفتم  ماه  رجب از مکه  به بیت المقدس برده  شده  است  بازهم  این امر، مجوزی  برای  برگزاری  مراسم ویژه و تخصیص  دادن  عبادت  های خاص در شب  مذکور  نمی گردد  بلکه شبی  همانند  سایر  شب ها است  به دلیل آنکه  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  و صحابه  رضی  الله  عنهم  و تابعین  رحمهم  الله  با وجود اینکه  زمان  دقیق  شب  اسراء  را می دانستند و نسبت به امور دینی بسیار عالمتر از ما بودند  اما هیچ مناسبتی در بزرگداشت این شب  برگزار  نکرده اند و هیچ عبادتی  را هم  برای  آن تخصیص  ندادند لذا  بر ما واجب  است  تا از سلف  صالح  امت  پیروی  کنیم. فخیر الأمور السالفات علي  الهدي***و شر الأمور  المحدثات البدائع  زیرا، بهترین  کارها  اموری  هستند  که از ابتدای- ظهور دین- بوده  اند و موجب  هدایت می شوند***و بدترین  کارها امور  نوپیدا  در دین  و بدعت  ها می باشند. شیخ  دکتر/ خالد  بن عبدالله المصلح يوم  الجمعة سيد الأيام

المشاهدات:2925
- Aa +

ای مؤمنان؛ تقوای  خداوند  را پیشه  کنید  و بدانید که خداوند  متعال آیین اسلام  را بعنوان آیین  برتر  برگزید و ویژگی  های  منحصر  به  فردی را در آن قرار  داد و آخرین فرستاده اش  را برای  این  دین  درنظر  گرفت  و باشکوه ترین کتاب  خویش  را برای  او فرستاد و نیکوترین  شریعت  و راه ور روش  را در آن گنجاند و آن را بعنوان بهترین  امتی  که به سود بشریت  پدید آمده  است  معرفی  کرد.

از ویژگی  های  منحصر  به  فردی که روز جمعه  را بعنوان  سرور روزهای  هفته قرار  داده  این  است  که  خداوند  متعال بسیاری از  اتفاقات  جهان  هستی  را در این روز  رقم  زده  و برنامه  های  دینی  خاصی  را که در سایر  روزهای  هفته  وجود ندارند  به این روز  اختصاص  داده  است که در اینجا  به  آنها اشاره  می کنیم:

از ویژگی های روز  جمعه  این است که: اين روز بهترین روزی می باشد که خورشید  در آن طلوع  کرده و خداوند  متعال  در این روز، مهمترین  اتفاقات و بزرگ ترین رخدادهای تاریخی کائنات و بندگانش  را رقم زده  است بطوریکه  سیدنا آدم علیه  الصلاة  والسلام  در این  روز  آفریده  شد، در این روز داخل  بهشت  گردید، در این روز  از آن خارج  شد و در این  روز قیامت  برپا  می شود زیرا  در صحیح مسلم  از ابوهریره رضی  الله  عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: (خيرُ يومٍ طلعت فيه الشمسُ يومُ الجمعة، فيه خُلقَ آدمُ، وفيه أُدخلَ الجنةَ، وفيه أُخرجَ منها) یعنی: ( بهترین  روزی  که  آفتاب  در آن طلوع  کرده است، روز  جمعه می باشد، در آن روز- سیدنا- آدم آفریده  شد  و در آن روز داخل  بهشت  گردید  و در آن روز  از آن خارج  شد)صحیح مسلم حدیث (٨٥٤)  و در روایت دیگری از صحیح مسلم  وارد  شده است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (ولا تقومُ الساعةُ إلا في يومِ الجمعة) یعنی: (و قیامت تنها در روز  جمعه  رخ  خواهد داد)صحیح مسلم  حدیث (٨٥٤) و در مسند امام احمد  با سند صحیح از ابوهریره  رضی  الله  عنه روایت  شده است، که رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( وفيه تقومُ الساعةُ، وما من دابَّةٍ إلا وهي مُسِيخةٌ يومَ الجمعة، من حينِ تصبحُ حتى تطلعَ الشمسُ شفَقاً من الساعةِ، إلا الجنَّ والإنسَ)یعنی:  ( و در روز  جمعه  قیامت  برپا  می شود و همه  موجودات از طلوع  آفتاب  تا غروب  روز  جمعه  در حال ترس و هراس از وقوع  قیامت  بسر می برند مگر انسان ها و جن ها)مسند امام  احمد حدیث (۹۹۳۰) و سنن ابوداود حدیث (١٠٤٦)

خداوند متعال بزرگداشت روز جمعه  را بر همه  بندگانش واجب کرده  است اما  یهودی ها- که خداوند  آنها را لعنت  کند- در این خصوص  با پیامبرشان  مخالفت  ورزیدند و گمراه  گشتند و روز شنبه  را مورد  تقدیس  قرار دادند  و نصاری- که  خداوند لعنت  شان کند- نیز با پیامبرشان  مخالفت  ورزیدند و روز یکشنبه  را مورد  تقدیس  قرار  دادند  اما  خداوند متعال امت اسلام را بسوی سرور  روزهای  هفته، روز جمعه هدایت نمود همانطور که  از ابوهریره رضی  الله  عنه  روایت میگوید: رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: (نَحْنُ الآخِرُونَ السَّابِقُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بَيْدَ أَنَّهُمْ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِنَا ثُمَّ هَذَا يَوْمُهُمُ الَّذِي فُرِضَ عَلَيْهِمْ فَاخْتَلَفُوا فِيهِ فَهَدَانَا اللَّهُ فَالنَّاسُ لَنَا فِيهِ تَبَعٌ الْيَهُودُ غَدًا وَالنَّصَارَى بَعْدَ غَدٍ) یعنی: ( با وجود آنکه ما امت پایانی- در دنیا- هستیم و سایر امت ها پیش از ما کتاب دریافت کرده اند اما ما در روز قیامت- از لحاظ منزلت و ارزش- پیشگام خواهیم  بود و روز  جمعه، روزی  بود که خداوند متعال - بزرگداشت آن را- به آنها هم واجب  کرده  بود اما  آنان- آگاهانه-در مورد  آن اختلاف  کردند- و در نتیجه  خداوند گمراه  شان کرد- و ما را هدایت  نمود لذا  مردم( یهود و نصاری)  در این امر - گمراه  شده- و روزهای پس از جمعه  را در پیش  گرفتند  بطوریکه  یهود فردا (شنبه)  و نصاری پس فردا (یکشنبه ) را مورد تقدیس  و بزرگداشت قرار  دادند) صحیح بخاری  حدیث(٨٧٦) و صحيح مسلم حديث (٨٥٥) پس سپاس و ستایش، خداوندی  را سزاست  که ما را به اسلام  هدایت کرد و گرامی ترین روز در نزد خویش  را به ما نمایاند و بدان  رهنمون  ساخت.

اما ویژگی های روز  جمعه  به همین اندازه ختم  نمی شوند بلکه  خداوند  متعال آداب  شرعی واجب  و مستحبی  را برای این روز تخصیص داده است که دانستن و عمل کردن به آنها بر هر مسلمانی واجب است.

بارزترین ویژگی روز جمعه، نماز جمعه  می باشد که خداوند  متعال آن را بر هر مرد آزاد و مکلف واجب کرده است و دلیل وجوب آن دستور  خداوند متعال  مبنی بر شتافتن جهت شرکت در آن است که می فرماید: (يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَىٰ ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ ۚ ذَٰلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ) یعنی: ( ای مؤمنان، هنگامی که در روز جمعه(جهت نماز جمعه)، اذان گفته شد بسوی  ذکر خداوند (شرکت در نماز جمعه) بشتابید و خرید و فروش را رها کنید  که اگر بدانید  این برای شما بهتر  است)الجمعة/۹

و هشدار شدیدی از سوی رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  در مورد  کسانی که در ادای نماز جمعه  کوتاهی می کنند  و یا آن را ترک می نمایند وارد شده است بطوریکه  در صحیح مسلم از عبدالله  بن عمر و ابوهریره  رضی  الله  عنهم  روایت  شده  است که از رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  شنیدند  که بر روی  منبر می  فرمود: (لينتهين أقوامٌ عن ودْعِهِم الجمعاتِ، أو ليختمنَّ اللهُ على قلوبِهم، ثم ليكوننَّ من الغافلين)یعنی: ( کسانی که  نماز جمعه  را ترک می کنند بایستی  از این کار دست دست بکشند  که در غیر این صورت  خداوند  متعال  بر دل های شان مهر ( غفلت) می زند  و سپس در زمره  غافلان  قرار  می گیرند)صحیح مسلم حدیث (٨٦٥)

بنابراين  ترک کردن نماز جمعه یکی از عوامل  مهر خوردن و منحرف شدن قلب ها است و این امر یکی از شدیدترین  مجازات ها برای انسان تلقی  می شود زیرا اگر قلب مهر بخورد، بصیرت انسان ضعیف می شود و قلبش کور  می گردد و هنگامی که  قلب کور گشت، تیره  و تاریک می گردد  و در نتیجه  از خیرات  دنیا  و آخرت  محروم  می ماند.

یکی از الطاف  خداوندی که بر بندگانش  ارزانی  کرده این است که شرکت در نماز جمعه  موجب  محو شدن گناهان انسان  موحد  می شود زیرا  از ابوهریره  رضی  الله  عنه  روایت  است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( والجمعة  الي الجمعة  كفارة  لما بينهما  إذا  اجتنبت الكبائر) یعنی: ( شرکت  در نماز جمعه  موجب زدوده  شدن  گناهان- صغیره- تا جمعه  دیگر  است  البته  به شرطی  که- در طول این مدت- از گناهان  کبیره  اجتناب  ورزیده  شود)صحیح  مسلم  حدیث(٢٣٣) و همچنین رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  می فرماید: (من توضأَ فأحسنَ الوضوءَ ثم أتى الجمعةَ، فاستمعَ وأنصتَ غفر اللهُ له ما بينَه وبينَ الجمعةِ الأخرى، وزيادةَ ثلاثةِ أيام)یعنی: ( فردی که وضوی  درست  و کاملی  بگیرد  و سپس  به نماز جمعه  بیاید  و به خطبه  گوش  فرا دهد و - در طول ایراد خطبه حرف نزند و-ساکت بنشیند، گناهان  بین این جمعه  و جمعه  آینده  اش  به علاوه  سه روز پس از آن  آمرزیده  می شود) صحیح  مسلم  حدیث (٨٥٧)

حال که نماز جمعه  از چنین  مقام  و  منزلتی برخوردار است  بی تردید دارای آداب و احکامی  نیز  می باشد  که برخی  از آداب، متعلق به  پیش  از شرکت  در نماز  جمعه  و برخی مرتبط  با زمان  ادای  نماز  جمعه  هستند  که در اینجا  به بیان  آنها  می پردازیم:

از آدابی که  پیش  از شرکت  در نماز  جمعه ثابت  شده است: غسل  جمعه، رسیدگی  به نظافت  و استفاده  از بوی خوش می باشد زیرا  در صحیح  بخاری  و مسلم از ابوسعید الخدری  رضی  الله  عنه  روایت  است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (الغسلُ يومَ الجمعةِ واجبٌ على كلِّ محتلِم)يعنى: (غسل روز  جمعه بر هر فرد  بالغ  واجب ( مؤکد)  است) صحیح  بخاری حدیث (۸۷۹) و صحیح  مسلم حدیث (٨٤٦) و امام  أحمد  در مسند  خویش  از اوس بن اوس ثقفي رضی  الله  عنه  روایت  می کند  که رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (من غسَّل يومَ الجمعةِ واغتسلَ، ثم بكَّرَ وابتكرَ، ومشى ولم يركبْ، ودنا من الإمامِ واستمعَ وأنصتَ ولم يلْغُ، كان له بكل خطوة يخطوها من بيته إلى المسجد عملُ سنةٍ، أجرُ صيامِها وقيامِها)یعنی: ( فردی  که  روز  جمعه  غسل  کند و سپس- جهت ادای نماز جمعه- زود  خارج  شود و ابتدای  خطبه  را دریابد و با پای  پیاده  بیاید و نزدیک  به امام  بنشیند  و به خطبه  گوش فرا دهد و -در طول  ایراد  خطبه صحبت  نکند- و ساکت  بنشیند و با چیزی خود را  مشغول نکند به ازای  هر قدمی  که از منزل تا مسجد برمی دارد پاداش  یک سال روزه و نماز  برای  او ثبت می شود) اين حدیث را امام  احمد در مسند خویش حدیث (١٥٧٤٠) و امام ترمذی در سنن خویش حدیث (٤٩٦) روایت کرده اند و امام ترمذی سند آن را " صحیح" دانسته  است.

غسل جمعه  برای کسیکه بوی عرق می دهد مؤکدتر است و تاخیر آن تا لحظه  خروج از منزل مستحب  می باشد؛

اما در مورد استفاده کردن از بوی خوش، از ابوسعید الخدری رضی الله عنه روایت است که رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  می فرماید: ( إِنَّ الْغُسْلَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ عَلَى كُلِّ مُحْتَلِمٍ ، وَالسِّوَاكَ ، وَأَنْ يَمَسَّ مِنَ الطِّيبِ مَا يَقْدِرُ عَلَيْهِ)یعنی: ( غسل و مسواک کردن و استفاده از عطر و بوی خوش به حد توان در روز جمعه برای  هر فرد بالغ، امری مؤکد  است) این حدیث را امام  احمد در مسند خویش(۳/۳۰) و امام نسائي در سنن خویش (۱۳۸۳)و ابن حبان  در صحیح  خویش (٤/٣٢) و ابن  خزيمة در صحيح  خويش (٣/١٢٣) حدیث (١٧٤٣) آن را صحیح  دانسته  است.

 و از آداب  دیگری  که  پیش از شرکت کردن در نماز  جمعه  وارد شده است، پوشیدن  بهترین لباس موجود می باشد  زیرا عبدالله  بن  سلام رضی  الله  عنه می گوید: در روز جمعه از رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم شنیدم  که برروی  منبر  می  فرمود: ( ما على أحدِكم لو اشترى ثوبين ليومِ الجمعة، سوى ثوبي مهنتِه)یعنی: ( چه می شود اگر هر یک از شما ردا و ازار( لباس) مستقلی غیر از لباس های کارش  برای روز جمعه تهیه  کند) این حدیث را امام  ابوداود در سنن خویش (١٠٧٨) و ابن  ماجه  در سنن خویش (١٠٩٥) روایت کرده و ألباني رحمه  الله  در صحیح سنن ابوداود سند آن را " صحیح" دانسته  است.

و از آداب پیشین نماز جمعه، زود حاضر شدن در نماز جمعه است زیرا  از ابوهریره رضی  الله  عنه  روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( إِذَا كَانَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَقَفَتِ الْمَلاَئِكَةُ عَلَى بَابِ الْمَسْجِدِ يَكْتُبُونَ الأَوَّلَ فَالأَوَّلَ وَمَثَلُ الْمُهَجِّرِ كَمَثَلِ الَّذِي يُهْدِي بَدَنَةً ثُمَّ كَالَّذِي يُهْدِي بَقَرَةً ثُمَّ كَبْشًا ثُمَّ دَجَاجَةً ثُمَّ بَيْضَةً فَإِذَا خَرَجَ الإِمَامُ طَوَوْا صُحُفَهُمْ وَيَسْتَمِعُونَ الذِّكْرَ) یعنی: ( روزهای جمعه ملائکه کنار  در مساجد  می ایستند و نام کسانی را که در اول وقت به مسجد می آیند را یکی پس از دیگری  ثبت  می کنند؛ کسیکه  زودتر  از سایرین  در نماز جمعه  حاضر  می شود مانند  فردی است که شتری قربانی  می کند  و کسیکه  پس  از او می آید  مانند فردی است که گاوی قربانی می کند  و شخص بعدی مانند  فردی است که گوسفندی  قربانی  می کند  و شخص بعد از آن مانند فردی است که مرغی  را قربانی  می کند  و کسیکه که در آخرین  لحظات(قبل از ایراد خطبه امام در مسجد حاضر  می شود) مانند فردی است که تخم  مرغی- را در راه  خداوند هدیه  می دهد و هنگامی  که امام  شروع  به ایراد  خطبه  کند- ملائکه- دفترهای شان  را می بندند  و به خطبه  گوش فرا می دهند)صحیح بخاری حدیث (۹۲۹) و صحیح مسلم حدیث (٨٥٠)

اما بسیار ناراحت  کننده  و تاسف  انگیز  است که لحظاتی  پیش از ورود  امام داخل  مسجد  می شوید و با این  وجود تنها عده  اندکی از نمازگزاران را مشاهده  می نمایید و هنگامی که امام  به پایان  خطبه  نزدیک می شود مساجد  پر و شلوغ  می گردند که  جز افسوس به حال آنان  نمی توان  چیز  دیگری گفت؛انا لله  و إنا الیه  راجعون.

یکی دیگر از آداب مشروع  در اثنای نماز جمعه، سکوت کردن  و گوش  فرادادن به خطبه است زیرا  از ابوهریره  رضی  الله عنه روایت  است، رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( اذا  قلت لصاحبك  انصت  و الإمام يخطب  فقد لغوت) یعنی: ( هرگاه - در روز جمعه- بهنگام  ایراد  خطبه ی امام،  به کناردستی( یا دوستت) گفتی: ساکت باش؛ تو نیز مرتکب لغو  و بیهوده  گویی  گشته ای)صحیح بخاری حدیث (٩٣٤) و صحيح مسلم حديث (٨٥١) از ابوهریره  رضی  الله  عنه.

بنابراین  سخن گفتن در طول  خطبه  حرام است و جایز  نمی باشد  حتی اگر سخنی در راستای امر به معروف  و نهی از منکر  باشد مگر اینکه  با خود امام سخن  بگوید  لذا  سکوت  کردن  در طول  خطبه واجب است و نباید به چیزهایی از قبیل  موبایل و تسبیح  و بازی  کردن  با نقش  و نگار  فرش که موجب  دل مشغولی  و حواس پرتی از خطبه  می گردند سرگرم  شد به دلیل آنکه نماز جمعه  محل  تبادل  اخبار و رد و بدل  کردن کلام نیست  بلکه  یک برنامه  الهی  جهت  برپاداشتن  ذکر  و یاد  خداوند متعال است.

یکی  دیگر  از آداب نماز  جمعه بهنگام  ایراد  خطبه، این است که اگر شخصی دیر به مسجد بیاید  در صف  پایانی  بنشیند  و نباید  از روی سر و گردن مردم  عبور  کند  زیرا  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم هنگامی که در روز  جمعه  فردی را در حال گذشتن از روی سر و گردن مردم مشاهده  نمود فرمود: ( إجلس فقد  آذيت) یعنی: ( بنشین  که مردم  را اذیت  کردی)سنن ابوداود  حدیث (۱۱۱۸) و سنن ابن  ماجه حدیث(١١١٥) از عبدالله  بن بسر  رضی  الله  عنه  و الکنانی  در مصباح  الزجاجة(٤٠١) آن را " صحیح" دانسته  است. و این  بیانگر حرام بودن عبورکردن از میان  صف ها جهت  پیدا کردن جا می باشد زیرا آزردن  مسلمانان جایز نیست و اگر فردی به دنبال  کسب  پاداش حضور  در صف نخست است بایستی  زودتر در مسجد حاضر شود زیرا نائل  آمدن  به مقام ومنزلت  والا با سستی  و تنبلی محقق  نمی شود.

و از آداب  مشروع دیگر در طول  ایراد خطبه جمعه  این است که اگر فردی هنگام ایراد خطبه  جمعه  وارد مسجد  شود پیش از نشستن بایستی دو رکعت نماز  سبک- بعنوان  تحیة  المسجد- ادا  کند زیرا  در صحیح  مسلم  از جابر  رضی  الله  عنه  روایت  شده  است: هنگامی که رسول الله  صلی  الله  عليه  وسلم  مشغول  ایراد  خطبه  جمعه  بود" سليك الغطفاني" وارد  مسجد شد و نشست و رسول الله  صلى  الله  عليه  وسلم فرمود: (إذا جاءَ أحدُكم الجمعةَ والإمام يخطب، فليصلِّ ركعتين خفيفتين، ثم ليجلس)یعنی: ( هنگامی که یکی از شما وارد مسجد شد و امام  مشغول ايراد خطبه بود بایستی  دو رکعت نماز سبک- بعنوان-تحیة المسجد- ادا  کند  و سپس بنشیند)صحیح مسلم حدیث٨٧٥

از خداوند متعال  می خواهم تا توفیق عمل  به آداب  شریعت و احکام آن را به ما و شما  ارزانی  بدارد.

خطبه دوم:

اما  بعد:

سپاس  و ستایش  از آن الله است  که از میان خیل عظیم مردم  ما را بسوی برترین  دین و سرور روزها هدایت کرد و  بر پیامبرمان محمد  و خاندان او و همه اصحاب  ایشان سلام  و درود  می فرستم.

یکی از ویژگی های روز جمعه، وجود لحظه اجابت دعاء در این روز است زیرا  از ابوهریره رضی  الله  عنه  روایت است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: ( إن في الجمعة لَساعةً، لا يوافقها عبدٌ مسلمٌ وهو قائم يصلي، يسأل الله شيئاً إلا أعطاه إياه، وقال بيده يقلِّلها)یعنی: ( در روز جمله  لحظه  ای وجود دارد که اگر بنده  مسلمان آن را دریابد و در آن حال چیزی  از خداوند  بطلبد  قطعا  خداوند  خواسته  اش را به او می دهد) راوی  می گوید: رسول  الله  صلى  الله  عليه  وسلم پس  از  فرمودن  این سخن  با دست خود به کوتاه  بودن  آن لحظه  اشاره  نمود)صحیح  بخاری  حدیث (٩٣٥) و صحيح  مسلم  حديث   (٨٥٢)

آری؛در روز جمعه فرصتی  طلایی و موهبتی از سوی  پروردگار  بخشایشگر  وجود دارد که در آن دروازه  های  رحمتش  را بسوی  بندگانش  می گشاید  تا هر چه  می خواهند  از او مسئلت کنند و محروم حقیقی آن است که از فضیلت  این روز  و برکت  این لحظه که در هر هفته  تکرار  می شود  محروم  بماند  و قول  راجح  در خصوص  زمان  دقیق  لحظه  اجابت مذکور: "ما بین نماز عصر و غروب  آفتاب روز  جمعه" می باشد  زیرا  از جابر رضی  الله  عنه روایت شده  است که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فرمود: (يومُ الجمعة ثنتا عشرة، لا يوجد مسلمٌ يسأل اللهَ عز وجل شيئاً إلا آتاه الله عز وجل، فالتمسوها آخرَ ساعةٍ بعد العصر)یعنی: ( روز جمعه  دوازده  ساعت  است- و در میان  آنها لحظه  ای وجود دارد- که هر بنده  مسلمان اگر در آن چیزی  از خداوند  بطلبد  قطعا  به او می دهد، لذا آن را در آخرین  ساعات  روز  جمعه  بعد از نماز  عصر- تا غروب  آفتاب- جستجو  کنید)سنن ابوداود حدیث (١٠٤٨) و سنن نسائي حديث (١٣٨٩) و ابن رجب  در " الفتح" (٥/٣٥٦) سند آن را صحیح  دانسته  است.

از ویژگی های  دیگر  روز  جمعه  این است  که تلاوت سوره کهف در آن روز  سنت می باشد زیرا از  أبو سعيد الخدري رضي الله عنه روایت شده است که رسول الله صلى الله عليه وسلم می فرماید: (من قرأ سورة الكهف يوم الجمعة أضاء له من النور ما بين الجمعتين)يعنى: ( هر فردی که در روز جمعه سوره"کهف" را بخواند در حد فاصل دو جمعه نوری برایش روشن خواهد شد)این حدیث را امام حاکم(۳۳۹۲) روایت کرده و البانی رحمه الله سند آن را " صحیح " دانسته است.

و یکی دیگر از ویژگی  های روز  جمعه  این است که درود  و صلوات  فرستادن  بر رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  فضیلت  بیشتری  نسبت  به سایر  روزها  دارد زیرا  از اوس  بن اوس  الثقفي  رضي  الله  عنه  روایت است  که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم فرمود: (من أفضلِ أيَّامِكم يومُ الجمعةِ، فأكثروا عليَّ من الصلاةِ فيه، فإن صلاتَكم معروضةٌ عليَّ)یعنی: ( یکی از بهترین  و بافضیلت  ترین  روزهای  شما، روز جمعه  می باشد لذا  در آن روز بسیار  بر من صلوات  بفرستید  چرا که درود  و  سلام  شما  بر من عرضه  می شود)مسند امام  احمد (٤/٨) و سنن أبوداود (١٠٤٧) و سنن نسائي (١٣٤٧) و سنن ابن ماجة (١٦٣٦) و حاكم(١/٤١٣) روایت  کرده و گفته است: " بر برمبنای شروط  امام  بخاری  صحیح است"

ای مؤمنان؛ درود  و صلوات  زیادی  بر پیامبرمان محمد صلی  الله  علیه وسلم  بفرستید  که خداوند متعال  در ازای  هر صلوات ده درود  بر بنده اش می فرستد.

ای مؤمنان؛

بدانید  که خداوند دانا و آگاه برخی از مکان  ها و زمان ها را بر اساس علم و حکمت رسای  خود برتری  می دهد و می فرماید: (وَرَبُّكَ يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَيَخْتَارَُ) يعنى: ( و پرودگار  تو هرچه بخواهد  می آفریند و- هرچه بخواهد- برمی گزیند)القصص/٦٨ بنابراین  خداوند  متعال  هر یک از آفریده های خود را که بخواهد  برمی گزیند و  با  هر ویژگی و فضیلتی  که خودش بخواهد آن را بهره مند می کند از اینرو  بزرگداشت هر  مکان  یا زمانی  که مورد توجه و بزرگداشت  خداوند متعال قرار گرفته است واجب می باشد و هرگونه  اهانت به مکان  یا زمانی  که مورد  توجه خداوند قرار گرفته است مجازات الهی را در پی  خواهد داشت زیرا  خداوند  متعال  در خصوص کسیکه  حرمت  حرم  مکی را حفظ  نمی کند  می فرماید: (وَمَنْ يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحَادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذَابٍ أَلِيمٍ) يعنى: ( و کسیکه  در آنجا  ستمگرانه  مرتکب انحراف- و گناه- گردد  عذاب دردناکی  به او می چشانیم)الحج/٢٥ و همچنین  در مورد ماه های حرام می فرماید: (إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِي كِتَابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ۚ ذَٰلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ ۚ فَلَا تَظْلِمُوا فِيهِنَّ أَنفُسَكُمْ ۚ)یعنی: ( تعداد ماه ها در نزد خداوند و در تقدیر او از روزی که آسمان ها و زمین را آفریده است دوازده ماه است که  چهار ماه آن ( یعنی: ذی قعده و ذی الحجه و محرم و رجب) از ماه های حرام هستند و این -موارد- آیین ثابت و همیشگی خداوند هستند پس - با حلال کردن جنگ در آن ماه ها- به خودتان ظلم نکنید)التوبه/۳۶ و روز  جمعه نیز از زمان هایی می باشد که مورد توجه  خداوند متعال قرار گرفته و آن را بر سایر  ایام برتری  داده است از اینرو  بایستی  با انجام دادن مزید عبادت  های مشروع و کاستن  از گناهان  این روز را مورد احترام و توجه ویژه ای قرار  بدهیم  زیرا  پاداش  عبادت ها در مکان های مبارک و زمان های بافضیلت مضاعف می شوند و گناهان در مکان های بافضیلت  و زمان های مبارک نیز  افزایش  می یابند  لذا  پاداش  عبادت هایی  که در شب جمعه و روز  آن انجام  می پذیرند بیشتر از پاداش آنها در سایر شبانه  روز هفته هستند اما اختصاص  دادن  شب  جمعه  به نماز  تهجد  و روز  آن به روزه  گرفتن  جایز  نیست زیرا رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم از آن نهی  کرده  است  از اینرو  گناه کردن  در شب جمعه  و روز  آن به سان ارتکاب گناه  در سایر ایام  هفته  نمی باشد  اما با تاسف  فراوان  بسیاری  از  مسلمانان شب جمعه و روز آن را فرصتی  برای  ارتکاب  گناهان  و پرداختن  به لهو ولعب تلقی  می کنند  بطوریکه  بسیاری از مردم شب جمعه  را با گناهان  متعددی  به صبح  می رسانند و بهره  شان از این موهبت الهی  تنها  کوله  باری  از گناه  می باشد؛ سوگند  به خدا  که ارتکاب  گناهان  در همه  ایام  سال و همه  مکان  ها خصوصا در چنین زمان مبارکی خشم  خداوند  را به دنبال دارد؛ چگونه  انتظار  دارید  خداوند  از ما راضی  باشد  در حالیکه  بهترین و با فضیلت ترین شبانه  روز در نزد او را محلی برای هتک حرمت حد و  حدود او قرار  می دهیم؟ خداوند  ما و شما را از مجازات و عذابش مصون  بدارد و از کسانی قرار بدهد که بسوی کسب مغفرت و آمرزش او شتاب  می کنند و فرصت های نزول خیرات و برکاتش را مغتنم  می شمارند.

یکی از مناسبت هایی که برخی از مردم  نسبت به برگزاری و شرکت در آن اهتمام می ورزند مراسمی  در شب بیست و هفتم  رجب بنام "شب اسراء" می باشد که در آن به مزید عبادت ها می پردازند اما  در حقیقت  عملکرد  آنان  هیچ اصل شرعی ندارد و بدعت  می باشد و جز دور  شدن آنها از خداوند نتیجه دیگری  در پی ندارد  لذا  در پاسخ  عملکرد  آنها  می گوییم:

اولا:ماهی که رسول الله صلی الله علیه وسلم در آن از مکه به بیت المقدس برده  شده است در هیچ  روایت  صحیحی  مشخص  نگشته  است  چه  برسد به تاریخ دقیق شب  آن؛

دوما:اگر فرض  کنیم  که رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  در شب بیست و هفتم  ماه  رجب از مکه  به بیت المقدس برده  شده  است  بازهم  این امر، مجوزی  برای  برگزاری  مراسم ویژه و تخصیص  دادن  عبادت  های خاص در شب  مذکور  نمی گردد  بلکه شبی  همانند  سایر  شب ها است  به دلیل آنکه  رسول  الله  صلی  الله  عليه  وسلم  و صحابه  رضی  الله  عنهم  و تابعین  رحمهم  الله  با وجود اینکه  زمان  دقیق  شب  اسراء  را می دانستند و نسبت به امور دینی بسیار عالمتر از ما بودند  اما هیچ مناسبتی در بزرگداشت این شب  برگزار  نکرده اند و هیچ عبادتی  را هم  برای  آن تخصیص  ندادند لذا  بر ما واجب  است  تا از سلف  صالح  امت  پیروی  کنیم.

فخیر الأمور السالفات علي  الهدي***و شر الأمور  المحدثات البدائع 

زیرا، بهترین  کارها  اموری  هستند  که از ابتدای- ظهور دین- بوده  اند و موجب  هدایت می شوند***و بدترین  کارها امور  نوپیدا  در دین  و بدعت  ها می باشند.

شیخ  دکتر/ خالد  بن عبدالله المصلح

يوم  الجمعة سيد الأيام

المادة السابقة

الاكثر مشاهدة

1. خطبة : أهمية الدعاء ( عدد المشاهدات83198 )
3. خطبة: التقوى ( عدد المشاهدات78237 )
4. خطبة: حسن الخلق ( عدد المشاهدات72548 )
6. خطبة: بمناسبة تأخر نزول المطر ( عدد المشاهدات60684 )
7. خطبة: آفات اللسان - الغيبة ( عدد المشاهدات55033 )
9. خطبة: صلاح القلوب ( عدد المشاهدات52242 )
12. خطبة:بر الوالدين ( عدد المشاهدات49437 )
13. فما ظنكم برب العالمين ( عدد المشاهدات47987 )
14. خطبة: حق الجار ( عدد المشاهدات44833 )
15. خطبة : الإسراف والتبذير ( عدد المشاهدات44139 )

التعليقات


×

هل ترغب فعلا بحذف المواد التي تمت زيارتها ؟؟

نعم؛ حذف